The Multidimensional Functions of Ashura: A Thematic Analysis from the Perspective of Gastronomy and Social Economy
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1664Keywords:
Ashura, Gastronomy, Social Capital, Solidarity Economy, Intangible Cultural HeritageAbstract
This study aims to examine the multi-dimensional functions of ashura, centered on gastronomy, within the framework of Social Capital Theory. Although numerous religious, historical, and cultural studies exist, little attention has been paid to evaluating this ritual in terms of social capital generation, solidarity economy, and cultural heritage transmission within the discipline of gastronomy. Based on this gap, the study assumes that ashura is not only a ritual meal but also a cultural element that strengthens social memory and builds connections among different communities. A qualitative approach was adopted, employing literature review and document analysis. The data were evaluated through thematic content analysis, and recurring concepts were coded under four main themes: social, economic, cultural, and symbolic. The findings reveal that ashura strengthens sharing, solidarity, and neighbourly relations in the social dimension; supports local production, agricultural diversity, and the solidarity economy in the economic dimension; represents intangible cultural heritage in the cultural dimension; and conveys layered symbolic meanings such as abundance, unity, and mourning. Overall, the results show that ashura can be regarded as a multi-layered heritage that produces social capital and sustains social memory, offering interdisciplinary contributions and paving the way for future studies on tourism, cultural diplomacy, and sustainability.
References
Akbulut, D. (2013). Bektaşi kazanlarından saray aşureliklerine bir paylaşım geleneği olarak aşure. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 269-280.
Avcıoğlu, İ., (2024). Muharrem ayında toplumsal uygulamalar ve dinî ritüeller (Melekli beldesi örneği). Folklor Akademi Dergisi. 7 (1), 294 – 310.
Aydemir, M. A. (2011). Sosyal sermaye topluluk duygusu ve sosyal sermaye araştırması. Konya, Çizgi Kitabevi.
Aydemir, M. A., Tecim E. (2012). Türk toplumunda aile ve dinin sosyal sermaye potansiyeli. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 43-59.
Baş, E. (2004). Aşure günü, tarihsel boyutu ve Osmanlı dini hayatındaki yeri üzerine düşünceler. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(1), 167-190.
Birchall, J., Ketilson, L. H. (2009). Resilience of the cooperative business model in times of crisis. International Labour Organisation.
Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. (Ed. J. G. Richardson). Handbook of Theory and Research For The Sociology of Education. Greenwood Press, 241-258.
Bozkuş, M. (2008). Aşure günü, Muharrem matemi/orucu ve Sivas’ta aşure uygulamaları. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(1), 33-61.
Çankal, G. (2022). Bolluk ve bereketten mateme: toplumsal hafızada aşure. Düşünen Şehir Dergisi, 16(1), 40-45.
Dedekargınoğlu, H. (2014). Muharrem ve aşure. Hünkâr Alevilik Bektaşilik Akademik Araştırmalar Dergisi, 31-48.
Field, J. (2006). Sosyal Sermaye. (Çev. Bahar Bilgen, Bayram Şen). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Görgülü, D. (2018). Konya’da aşure, şivlilik ve fener alayı geleneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 66-82.
Güldemir, O., Şallı, G., Yıldız, E., Tugay, O., Yeşil, S. Ç. (2022). Seçili Osmanlı yemeklerinin maliyeti ve besin değeri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 815-835.
Gülser, K., Akpur, A., Enes, K. (2023). Matem yemeği aşure: kültür, din ve mezhepler arasındaki farklılıkları. Journal of Eurasia Tourism Research (Türk Turizminin Geçmiş ve Gelecek Yüzyılı Özel Sayısı), 4, 46-54.
Halıcı, N. (2013). Açıklamalı yemek ve mutfak terimleri sözlüğü. Oğlak Yayınları.
Karapirçin Teke, H. (2024). Sosyal sermaye teorisi bağlamında: Sosyal paylaşım ağlarında güven. Toplum, Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 5 (1).
Kitapçı, İ. (2015). Motivasyonel bir güç olarak sosyal sermaye kavramı ve rasyonalitesi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 7 (1-2).
Menemencioğlu, B. (2013). Muharrem ve aşure. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 08. https://doi.org/10.24082/abked.2013.08.010
Mohammadi, A. (2016). Mezar-i Şerif’te yaşayan Hazaralarda aşura (aşure) geleneği. Toplum Bilimleri Dergisi, 10 (19) : 151-166.
Özlü, Z. (2011). Osmanlı devletinde tekkelere bir bakış: aşure geleneği. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (57), 191-212.
Özlü, Z. (2014). Osmanlı sarayında aşure geleneği uygulamasına dair. Milli Folklor, 26 (101).
Pennington, M. (2014). Sağlam politik ekonomi, klasik liberalizm ve kamu politikasının geleceği. (Çev. Atilla Yayla). 1.Baskı. Ankara, Liberte Yayınları.
Polat, K (2019). Aşure geleneğinin tarihsel arka planı ve Osmanlı kültür dünyasına yansımaları. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3 (4), 457-474.
Putnam R. D. (1995). Bowling alone: America's declining social capital. Journal of Democracy, 6: 1, 65-78.
Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. Simon & Schuster.
Samancı, Ö. (2008). Aşure. Yemek ve Kültür, 13, 115–120.
Soncu, A. G., Demir, S., (2024). İletişim bağlamında habitus ve kültürel sermaye, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 13 (37), 403-418.
Sökeli Cabbar, B. (2024). Aşurenin Türk mutfağındaki yeri ve bölgelere göre aşure yapımı. International Journal of Original Educational Research, 2(1), 301–313. https://doi.org/10.01.2024
Şimşek, E. T. (2023). Dünyada ve Türkiye’de dayanışma ekonomisi fikrinin gelişimi. Memleket Siyaset Yönetim (MSY), Cilt 18, Sayı 40, 301-322.
Turhan Tuna, S. (2024). Birliğin, beraberliğin, huzurun aşı aşure. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (Smart Journal), 7(51), 2581-2587.
Tüysüz, N. (2011). Sosyal sermayenin ekonomik gelişme açısından önemi ve sosyal sermaye endeksinin hesaplanması. T.C. Kalkınma Bakanlığı Yayını.
Ünlü, İ. (2020). Muharrem matemi/orucu, aşure günü ve Erzincan’da aşure etkinlikleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 31-51.
Ünyay Açıkgöz, F. (2019). Osmanlı sarayında aşure yapımı ve dağıtımı (XVIII.-XIX. yüzyıllar). Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi.
Yıldırım, E. (2011). Tunçeli yöresi Alevilerinde Muharrem ayı'nın önemi ve aşure geleneği. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 90.
Yıldız, Z., Topuz, H. (2011). Sosyal sermaye ve ekonomik kalkınma ilişkisi açısından Türkiye üzerine bir değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları / Journal of Social Policy Conferences, 61(2), 201–226.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Third Sector Social Economic Review

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.




