Bağımsız Denetim Şirketlerinin Kalite Yönetim Standartlarını Uygulama Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma: İstanbul İli Uygulaması
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1613Anahtar Kelimeler:
Denetim kalitesi- Kalite Yönetim Standartları- Bağımsız Denetim- Kalite Yönetimi- KYSÖzet
Bağımsız denetim kalitesinin sağlanabilmesi, bu faaliyetlerin belirli bir standardizasyon çerçevesinde yürütülmesine bağlıdır. Söz konusu standardizasyon ise Kalite Yönetim Standartlarının etkin bir şekilde uygulanmasıyla mümkün hale gelmektedir. Ancak literatür incelendiğinde, bu standartların ne ölçüde etkin bir şekilde uygulandığı konusunu yeterince ele alınmadığı görülmektedir. Bu Bağlamda çalışmanın amacı, bağımsız denetim şirketlerinin Kalite Yönetim Standartlarını uygulama düzeylerini ölçmek ve bu uygulama düzeylerinin çeşitli demografik ve mesleki değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Çalışmanın kapsamı, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) resmi sicil kayıtlarına göre KAYİK dâhil İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve değerlendirmeye alınan 106 bağımsız denetim şirketinden oluşmaktadır. Araştırma sonucunda bağımsız denetim şirketlerinin Kalite Yönetim Standartlarını uygulama düzeylerinin oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bağımsız denetçilerin büyük çoğunluğunun Kalite Yönetim Standartları hakkında yüksek bilgi düzeyine sahip olduğu ve bu bilginin şirket içi sürekli eğitimlerle desteklendiği belirlenmiştir. Ancak, şirketlerdeki deneyim dağılımının genç denetçiler lehine yoğunlaşması ve uluslararası şirketlerin görece düşük temsiliyeti, sektörün gelişimine yönelik değerlendirilmesi gereken unsurlar olarak öne çıkmaktadır. Denetim kalitesinin sürdürülebilirliği açısından, özellikle deneyimli denetçilerin bilgi ve tecrübelerini genç denetçilere aktarımı ve küresel standartlara uyum konularında odaklanılması gerektiği anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra, Kalite Yönetim Standartlarının uygulanma düzeyinin büyük ölçüde deneyim, yetki, şirket içi eğitimler ve şirketin büyüklüğü gibi faktörlerle belirlendiğini; buna karşılık cinsiyet, eğitim düzeyi ve hizmet sunduğu sektör gibi değişkenlerin bu düzey üzerinde sınırlı bir etkiye sahip olduğu görülmektedir.
Kaynaklar
Augustine, O.E., Mgbame, C., Efayena, O., & Edegware, J. (2014). Audit Firm Characteristics And Auditing Quality: The Nigerian Experience, Research Journal Of Finance And Accounting, 5(6), Pp. 23-44.
Bağımsız Denetim Standardı (BDS) 220- Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Kalite Yönetimi,https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/BDS/BDS%20220(1).pdf, (10.03.2025).
Bhattacherjee, A. (2012). Social science research: Principles, methods, and practices. University of South Florida.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (Geliştirilmiş 7.Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Dumitrescu, D., & Bobitan, N. (2019). The effectiveness of the system of quality control in accounting practices. Annals of the University of Oradea, Economic Science Series, 28(2).
Güneş, R., Yazar, B. B., & Yalçin, Z. (2018). Bağımsız Denetim Firmalarında Kalite Kontrol Sisteminin Etkinliği: Türkiye Örneği. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 46-61.
Hatunoğlu, Z. ve Koca, N. (2020). Denetim Firması Faaliyet Alanına Göre Bağımsız Denetçinin, Mesleki Bağlılık Ve Denetimde Kalite Algı Düzeyi, Muhasebe Ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13(3), ss 621-636.
Iachimovschi, A., & Cuşmăunsă, R. (2022). Opportunities for modernizing the financial audit quality management system in the Republic of Moldova. In Competitivitatea şi inovarea în economia cunoaşterii (pp. 271-279).
International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB), (2020). IAASB Quality Management ISQM 1 - Quality Management for Firms, (Retrieved on 10.03.2025).
International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB), Supplement to The Handbook of International Quality Control, Auditing, Review, Other Assurance, And Related Services Pronouncements, 2021 https://www.ifac.org/system/files /publications/ files/IAASB-2021-Handbook-Volume-3.pdf, (16.01.2025).
Kalite Yönetim Standardı (KYS) 1- Finansal Tabloların Bağımsız Denetim veya Sınırlı Bağımsız Denetimleri İle Diğer Güvence Denetimleri veya İlgili Hizmetleri Yürüten Bağımsız Denetim Şirketleri İçin Kalite Yönetimi, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/KKS/KYS%201.pdf. (16.01.2025).
Kalite Yönetim Standardı (KYS) 1- Finansal Tabloların Bağımsız Denetim veya Sınırlı Bağımsız Denetimleri İle Diğer Güvence Denetimleri veya İlgili Hizmetleri Yürüten Bağımsız Denetim Şirketleri İçin Kalite Yönetimi, İlk Uygulama Rehberi, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/KKS/KYS%201%20%C4%B0lk%20Uygulama%20Rehberi.pdf. (10.03.2025).
Kalite Yönetim Standardı (KYS) 2- Denetimin Kalitesinin Gözden Geçirilmesi, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/KKS/KYS%202.pdf, (10.03.2025).
Kalite Yönetim Standardı (KYS) 2- Denetimin Kalitesinin Gözden Geçirilmesi, İlk Uygulama Rehberi, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/KKS/KYS%202%20%C4%B0lk%20Uygulama%20Rehberi.pdf, (10.03.2025).
Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar-İlkeler-Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaya, H. P. ve Uzay, Ş. (2024). Kalite Yönetim Standartları Kapsamında Denetim Şirketleri Tarafından Oluşturulan Davranış Kuralları. Denetişim Dergisi, (30), 143-158.
KGK (Kamu Gözetimi Kurumu, 2017), 2016 Yıllık İnceleme Raporu, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Diger/İncelem_Raporu_Haziran%202017_16_06_2017_Kapak.pdf, (10.03.2025).
Koca, N. (2021). Bağımsız Denetimde Beş Boyutlu Kalite Algısı Ölçeği, Gazi Kitapevi, Ankara.
Lapiţkaia, L. (2023). Firm’s risk assessment process as an component of the quality management system of an auditing firm. In Strategii și politici de management în economia contemporană (pp. 114-118).
Lubenchenko, O. E., Shulha, S. V., & Korinko, M. D. (2022). New Standards of Quality Management in Audit. The Risk-Based Approach. Statistics of Ukraine, 96(1), 117-126.
Manea, L. R., & Bratu, A. (2023). New Perspectıves For Improvıng The Qualıty Of Audıt Management. Internal Auditing & Risk Management, 18(1).
Özdoğan, B. ve Ata, F. İ. (2021). Kalite Kontrolden Kalite Yönetimine Geçiş: Bağımsız Denetim Kalite Standartlarındaki Değişim Üzerine Bir Değerlendirme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(4), 649-664.
Pisani, C. (2022). The implications of the revised audit quality management standards on local audit firms (Master's thesis, University of Malta).
Rattray, J., & Jones M., (2005) “Essential Elements of Questionnaire Design and Development”, Journal of Clinical Nursing, 16, 234–243.
Sayar, A. ve Karataş, M. (2017). Muhasebe Ve Denetim Alanında Yaşanan Son Gelişmeler İle Muhasebe Mesleğinde Yeni Trendler, Mali Çözüm Dergisi, Ss. 13-28.
Şeker, Y. ve Dinç, E. (2016). Bağımsız Denetim Şirketlerinde Kalite Kontrol Standartlarının Uygulama Etkinliğini Ölçmeye Yönelik Bir Çalışma: Türkiye Örneği, Maliye Bilim Dünyası Dergisi, 18(2), Ss. 421-452.
Tanören, D. ve Biçer, A. A. (2023). Kalite Yönetim Standartları Kapsamında Bağımsız Denetim Kalitesi. Vergi Dünyası Dergisi, vol.1, no.501, 27-43.
Vaicekauskas, D., & Mackevičius, J. (2014). Developing a framework for audit quality management in audit firms. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 75(131).
Yükçü, S. ve Koçakoğlu, Ö. (2022). Bağımsız Denetimde Risk Değerlendirme Sürecine Denetim Kalite Göstergelerinin Katkısı. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 24(MODAVICA Özel Sayısı), 1-18.
Zheng, Y., Sulaiman, N. A., & Shahimi, S. (2023). Quality Management System and Audit Quality: The Moderating Effect of Independent Audit Inspection in China. Asian Journal of Accounting Perspectives, 26-53.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
