Sosyal Turizm Perspektifinden Türkiye’de Kamu Tatil Kampları

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1648

Anahtar Kelimeler:

Kamu tatil kampları- Sosyal turizm- Sosyal devlet- Neoliberal dönüşüm

Özet

Bu çalışma, Türkiye’de sosyal turizmin özgün bir uygulaması olan kamu tatil kamplarının tarihsel gelişimini incelemektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarıyla kamu iktisadi teşebbüslerince çalışanların ve ailelerinin tatil ve dinlenme gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan bu kamplar, sosyal devlet politikalarının mekânsal bir uzantısı olarak uzun yıllar önemli işlevler üstlenmiştir. Ancak literatürde kamu tatil kamplarına yönelik çalışmalar oldukça sınırlıdır ve mevcut araştırmalar çoğunlukla istatistiksel verilerle sınırlı kalarak bu yapıların sosyal, kültürel ve mekânsal boyutlarını derinlemesine ele almamıştır. Bu bağlamda çalışma, söz konusu boşluğu doldurmayı hedeflemekte; tatil kamplarını yalnızca fiziksel mekânlar olarak değil, aynı zamanda sosyal devlet politikalarının uygulama alanları ve sosyal turizmin kurumsal araçları olarak değerlendirmektedir. Çalışmanın özgün katkısı, kamu tatil kamplarının ortaya çıkışı, kurumsallaşması, işlevsel dönüşümü ve gözden düşüşünü dönemsellik ilkesine dayalı bir kronolojik çerçevede analiz etmesidir. Çalışma, nitel yöntem ve doküman analizi tekniğiyle yürütülmüş; kalkınma planları, resmi raporlar, mevzuat belgeleri, arşiv kaynakları ve görsel materyaller sistematik biçimde incelenmiştir. Bu kapsamda kamplar, Türkiye’de turizmin gelişimine paralel biçimde Planlı Dönem Öncesi (1923–1963), Planlı Dönem – Erken Aşama (1963–1980), Neoliberal Geçiş (1980–2000) ve Çağdaş Dönem (2000 sonrası) olmak üzere dört ayrı dönemde ele alınmıştır. Bulgular, kamu tatil kamplarının sosyal turizmde uzun yıllar önemli bir rol üstlendiğini; ancak neoliberal politikalar, özelleştirme uygulamaları ve değişen toplumsal dönüşümler sonucunda büyük ölçüde işlevlerini yitirdiğini göstermektedir.

Kaynaklar

2025 Yılı Bütçe Gerekçesi. (2024). [2025 Budget Justification]. Ankara: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı.

Akalın, G. (1966). A.B.D. ve S.S.C.B. ekonomik yardımlarının karşılaştırmalı özellikleri [Comparative characteristics of U.S. and U.S.S.R. economic aid]. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 21(1), 47–87.

Akan, P. (2013). Social tourism in Turkey: A tool for the development of domestic tourism. In L. Jolin & A. Diekmann (Eds.), Social tourism: International perspectives. The contribution of research (pp. 139–149). Québec: Presses de l’Université du Québec.

Akdemir, H. (2019). Social tourism as a tool for creating an inclusive society: Examining Turkey’s alternative camp. İstanbul: Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies in Social Sciences, Department of Sustainable Tourism Management.

Akgün, S. K., & Uluğtekin, M. (2001). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a II [From Hilal-i Ahmer to the Red Crescent II]. Ankara: Kızılay Yayınları.

Akşehir, M. İ. (2013). Sosyal tesisler, iktisadi işletmeler ve tabi olduğu esas ve usuller [Social facilities, economic enterprises, and the principles and procedures they are subject to]. Denetişim, 11, 86–91.

Akyol, C. (2012). Kırsal turizmde ev pansiyonculuğu modeli ve Karadeniz örneklemesi [The model of home boarding in rural tourism and the Black Sea example]. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(2), 79–85.

Almeida, M. (2011). The development of social tourism in Brazil. Current Issues in Tourism, 14(5), 483–489.

Altın, K. Y. (2022). Bir kültürel-yaratıcı endüstri modeli olarak Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası [Sümerbank Nazilli Printed Fabric Factory as a cultural-creative industry model]. Folklor Akademi Dergisi, 5(1), 169–183.

Amir, B., Artemyev, A. M., & Assipova, Z. M. (2016). Definition of the different social tourism models in the world. KazNU Bulletin Geography Series, 43(2), 118–127.

Aykaç, A. (2009). Yeni işler, yeni işçiler: Turizm sektöründe emek [New jobs, new workers: Labour in the tourism sector]. İstanbul: İletişim Yayınları.

Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü. (2008). 2007 yılı Bartın ili çevre durum raporu [2007 environmental status report of Bartın Province]. Bartın: Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.

Bilgen, P. (2009). Turizm yönetimi ve yeniden yapılanması [Tourism management and restructuring] (Unpublished master’s thesis). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Bulut, T. (2007). Cumhuriyet’in bir gençlik projesi olarak Kızılay kampları (1936–1950) [Red Crescent camps as a youth project of the Republic (1936–1950)]. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6(14), 103–135.

Caire, G. (2011). Social tourism and the social economy. In S. McCabe, L. Minnaert, & A. Diekmann (Eds.), Social tourism in Europe: Theory and practice (pp. 73–88). Bristol: Channel View Publications.

Cengizkan, A. (2009). Fabrikada barınmak: Erken cumhuriyet döneminde Türkiye’de işçi konutları: yaşam, mekân ve kent [Housing in factories: Workers’ housing, life, space, and city in early republican Turkey]. Ankara: Arkadaş Yayınevi.

Cingi, S. (1990). Türk banka sisteminde yeniden yapılanma girişimleri çerçevesinde Türkiye Kalkınma Bankası örneği [Restructuring initiatives in the Turkish banking system: The case of the Development Bank of Turkey]. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 109–140.

Çiçek, D., & Sarı, Y. (2018). Kalkınma kuramları ve turizmin gelişimi [Development theories and the evolution of tourism]. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 993–1015.

Çubuk, M. (1971). Turizmin, dinlenme-eğlenme ve boş zamanları değerlendirme ile bütünleşmesi, yeniden tanım denemesi ve turizm planlamasında sistemli bir yaklaşım [The integration of tourism with rest, entertainment, and leisure, an attempt at redefinition, and a systematic approach in tourism planning] (Doctoral dissertation). MSÜ Mimarlık Fakültesi Şehircilik Bilim Dalı, İstanbul.

Demirkol, Ş. (1988). Sosyal turizm ve Türk turizmindeki yeri [Social tourism and its place in Turkish tourism] (Unpublished master’s thesis). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Bilim Dalı, İstanbul.

Diekmann, A., & McCabe, S. (2020). Introduction to the handbook of social tourism. In A. Diekmann & S. McCabe (Eds.), Handbook of social tourism (pp. 1–11). Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited.

Doğan, H., Kocaman, S., Çakır, N., & Üngüren, E. (2011). Çağdaş işletmelerin sosyal sorumluluk anlayışı ekseninde Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası örneği ve Cumhuriyet kültürünün yerleşmesindeki rolü [The Sümerbank Nazilli Printed Fabric Factory as an example of corporate social responsibility and its role in embedding republican culture]. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(1), 183–200.

DPT. (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963–1967) [First five-year development plan (1963–1967)]. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

DPT. (1964). Birinci BYKP turizm özel ihtisas komisyonu raporu [First five-year development plan tourism specialization commission report]. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

DPT. (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968–1972) [Second five-year development plan (1968–1972)]. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

DPT. (1970). Kamu kuruluşlarının sahip oldukları kamp ve dinlenme yerleri hakkında rapor [Report on the camps and recreational facilities owned by public institutions]. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı.

DPT. (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973–1977) [Third five-year development plan (1973–1977)]. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

DPT. (1977). Dördüncü BYKP turizm ve tanıtma özel ihtisas komisyonu raporu [Fourth five-year development plan tourism and promotion specialization commission report]. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

DPT. (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979–1983) [Fourth five-year development plan (1979–1983)]. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

EESC. (2006). Opinion of the European Economic and Social Committee on social tourism in Europe. Brussels: European Economic and Social Committee, European Union.

Ertuğral, E. (1991). Türkiye’de tatil köylerinin konaklama sektöründeki yeri ve önemi [The place and importance of holiday villages in Turkey’s accommodation sector] (Unpublished master’s thesis). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Anabilim Dalı, İstanbul.

Evcin, E. (2016a). Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü döneminde Türkiye’de turistik konaklama faaliyetleri [Touristic accommodation activities in Turkey during the period of the Directorate General of Press, Broadcasting, and Tourism]. Tarih Okulu Dergisi, 9(26), 635–707.

Faulkner, B., Moscardo, G., & Laws, E. (2000). Tourism in the twenty-first century: Reflections on experience. London & New York: Continuum.

Haulot, A. (1983). International Bureau of Social Tourism. Annals of Tourism Research, 10(4), 558–560.

Higgins-Desbiolles, F. (2006). More than an “industry”: The forgotten power of tourism as a social force. Tourism Management, 27(6), 1192–1208. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.05.020

Hoşcan, N. (2024). Türkiye’nin turizm politikalarına 1960 askeri darbesinin etkisi [The impact of the 1960 military coup on Turkish tourism policies]. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 562–586. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1428869

Hoşcan, N., & Türkseven, E. (2023). Türkiye’nin ulusal politika belgelerinde sosyal turizm [Social tourism in national policy documents in Turkey]. In F. Okumus, B. Denizci-Guillet, M. Tuna, & S. Doğan (Eds.), Daha iyi bir dünya için turizm [Tourism for a better world] (pp. 1–18). Florida: University of South Florida (USF) M3 Publishing.

İstanbul Maarif Müdürlüğü. (1939). İstanbul talebe ve öğretmen kampları 1936–1939 [Student and teacher camps in Istanbul 1936–1939]. İstanbul: Ülkü Yayınevi.

Jolin, L. (2020). Social tourism in evolution, open to its socio-political environment. In A. Diekmann & S. McCabe (Eds.), Handbook of social tourism (pp. 13–22). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.

Kavak, O. (2021). Kamu kampları [Public camps]. In N. Kozak (Ed.), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi. Retrieved March 20, 2024, from https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/kamu-kamplari

Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi [Document analysis as a qualitative data analysis method]. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170–189.

Kıymet Ashi, T. (2024). Türkiye kıyılarında sosyal turizm: İstanbul kamu kampları örneği [Social tourism on Turkey’s coasts: The case of Istanbul public camps]. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık ABD, Bina Bilgisi Programı.

Kızılırmak, İ., & Ertuğral, S. M. (2012). Sosyal turizmin gelişiminde yerel yönetimlerin rolü ve yapılan uygulamalar [The role of local governments in the development of social tourism and implemented practices]. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 33–53.

Koenker, D. (2008). The right to rest: Postwar vacations in the Soviet Union. Washington, DC: National Council for Eurasian and East European Research.

Kozak, M., & Coşar, Y. (2017). Foça Club Med tatil köyü: Tarihçesi, özellikleri ve Türkiye turizmi için sonuçları [Foça Club Med holiday village: Its history, characteristics, and implications for Turkish tourism]. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 28(1), 39–57. https://doi.org/10.17123/atad.312983

Kozak, N., Kozak, M., & Kozak, M. (2010). Genel turizm: İlkeler – kavramlar [General tourism: Principles – concepts]. Ankara: Detay Yayıncılık.

Kuşçu, Z. (1980). Sosyal turizm açısından kamu dinlenme kampları ve tatil kredisi uygulaması [Public recreation camps and holiday credit practice in terms of social tourism]. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Sosyal Planlama Dairesi.

Küyük, E. F. (2012). Sosyal turizmin desteklenmesiyle turizmde mevsimselliğin azaltılması: İspanya örneği [Reducing seasonality in tourism by supporting social tourism: The case of Spain] (Unpublished expertise thesis). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü.

Löfgren, O. (1999). On holiday: A history of vacationing (No. 6). Berkeley: University of California Press.

McCabe, S., & Qiao, G. (2020). A review of research into social tourism: Launching the Annals of Tourism Research Curated Collection on social tourism. Annals of Tourism Research, 85, 103103. https://doi.org/10.1016/j.annals.2020.103103

Minnaert, L., Diekmann, A., & McCabe, S. (2012). Defining social tourism and its historical context. In S. McCabe, L. Minnaert, & A. Diekmann (Eds.), Social tourism in Europe: Theory and practice (pp. 18–30). Bristol: Channel View Publications.

Minnaert, L., Maitland, R., & Miller, G. (2011). What is social tourism? Current Issues in Tourism, 14(5), 403–415. https://doi.org/10.1080/13683500.2011.568051

Minnaert, L., Stacey, J., Quinn, B., & Griffin, K. (2010). Social tourism for low income groups: Benefits in UK and Irish context. In S. Cole & N. Morgan (Eds.), Tourism and inequality (pp. 126–143). Wallingford: CABI.

Nannini, S. (2024). Towards new summers: On history, memory, and ruins. IN_BO. Ricerche e progetti per il territorio, la città e l’architettura, 15(19), 6–13.

Okan, K. (1996). Akçakoca – Dünü ve bugünü [Akçakoca – Past and present] (1st ed.). Ankara: İlke Yayınevi.

Ongan, S. (1988). Türkiye’deki yazlık konut ve kamu kamplarının incelenmesi [The study of summer houses and public camps in Turkey] (Unpublished master’s thesis). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Anabilim Dalı, İstanbul.

Özdemir, M. (1992). Türk turizm tarihi içinde TURBAN yeri ve önemi [The place and importance of TURBAN in Turkish tourism history]. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(6), 23–34.

Pié Ninot, R., & Vilanova Claret, J. M. (2012). A century of tourism in Europe: New challenges to the discipline of urbanism. In 6th Conference of the International Forum on Urbanism (IFoU): TOURBANISM (pp. 1–6). Barcelona: International Forum on Urbanism.

Sağlam, H. (2020). Mimarlık – politika ilişkisi: Cumhuriyet dönemi turizm konaklama yapıları üzerine bir okuma (1923–1993) [Architecture–politics relationship: A reading on tourism accommodation structures in the Republican period (1923–1993)]. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Sarıgüzel, N. (2023, October 29). Türkiye Cumhuriyeti Turizm Bankası [Republic of Turkey Tourism Bank]. Atatürk Ansiklopedisi. Retrieved from https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turkiye-cumhuriyeti-turizm-bankasi

Sonuç, N. (2016). Sürdürülebilir turizm kapsamında sosyal turizm: İzmir örneği [Social tourism within the scope of sustainable tourism: The case of İzmir] (Doctoral dissertation). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İzmir.

Soyak, M. (2013). Uluslararası turizmde son eğilimler ve Türkiye’de turizm politikalarının evrimi [Recent trends in international tourism and the evolution of tourism policies in Turkey]. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 1–18.

Şenel, İ. (1997). Türkiye’de sosyal turizmin bir unsuru olarak öğretmenevlerinin Türk turizmine olan katkısı [The contribution of teachers’ lodges as an element of social tourism to Turkish tourism] (Unpublished master’s thesis). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Eğitimi ABD, Ankara.

Tanğ, E. (2017). Türkiye’de 1923–1950 dönemi ulus devlet yapılanması ve gençlik politikaları [Nation-state formation and youth policies in Turkey during 1923–1950] (Unpublished master’s thesis). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji ABD, Balıkesir.

TBMM Tutanak Dergisi. (1972). Altmış sekizinci birleşim, Dönem: III, Cilt: 26, Toplantı: 3, 5 Temmuz 1972 [Sixty-eighth session, Term: III, Vol. 26, Meeting: 3, July 5, 1972]. Ankara: TBMM.

Teuscher, H. (1983). Social tourism for all—The Swiss Travel Saving Fund. Tourism Management, 4(3), 216–219. https://doi.org/10.1016/0261-5177(83)90023-2

Thomas, T. K. (2018). Inclusions and exclusions of social tourism. Asia Pacific Journal of Innovation in Hospitality and Tourism, 7(1), 85–89.

TTB. (1976). Kamu kampları araştırması [Public camps research]. Ankara: T.C. Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, Araştırma ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı, Sosyo-Ekonomik Araştırma Şubesi.

Turizm Bakanlığı. (1993). Sosyal turizm araştırması [Social tourism research]. (Ö. Usta, Ed.). Ankara: Turizm Bakanlığı, Yatırımlar Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Değerlendirme Dairesi.

Türkseven, E. (2022). Sosyal turizmi geliştirmeye yönelik talep yönlü bir teşvik modeli önerisi [A demand-oriented incentive model proposal for developing social tourism] (Doctoral dissertation). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ABD, Sakarya.

Usta, Ö. (1982). Sosyal turizm [Social tourism]. İzmir: İstiklal Matbaası.

Ward, C., & Hardy, D. (1986). Goodnight campers! The history of the British holiday camp. London & New York: Taylor & Francis.

Yağan Köylü, N. B. (2023). İstanbul’un sayfiye kültürüne yolculuk [A journey into Istanbul’s summer resort culture]. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 12(112), 1979–2003.

Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in social sciences]. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

İndir

Yayınlanmış

20-12-2025

Nasıl Atıf Yapılır

HOŞCAN, N. (2025). Sosyal Turizm Perspektifinden Türkiye’de Kamu Tatil Kampları. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 60(4), 3659–3690. https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1648

Sayı

Bölüm

Araştırma Makalesi

Benzer Makaleler

<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.