Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 2  Sayfa: 1359-1377

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2118

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ: BRICS ÜLKELERİ İLE TÜRKİYE ÜZERİNE BİR NEDENSELLİK ARAŞTIRMASI

ADNAN GÜZEL, OKAN TÜNSOY

Sermaye yetersizliği ülkelerin ekonomik büyümesini ve kalkınmasını olumsuz etkileyen bir durum olması nedeniyle özellikle gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorundur. Ancak küreselleşme ve finansal serbestleşme olgusuna bağlı olarak ülkeler arasında dolaşan yabancı sermaye, ticari ilişkilerin gelişmesini desteklemekte ve dış ticaretin artmasına katkı sağlamaktadır. Yabancı sermaye yatırımcıları tarafından bir ülkeye getirilen yabancı kaynaklar ülkedeki üretimi destekleyerek ekonomik büyümeye olumlu etki yapmaktadır. Bu etkiye ek olarak yabancı sermaye yatırımları, artan üretim kapasitesine bağlı olarak ev sahibi ülkenin dış ticaret hacmini (ihracat ve ithalat) da artırmaktadır. Yabancı sermaye yatırımı yapan çok uluslu şirketlerin uluslararası arenada geniş bir satış ve pazarlama organizasyonuna, uluslararası pazarlar hakkında yeterli bilgi ve deneyime sahip olmaları gibi faktörler ev sahibi ülkenin dış ticaretini olumlu etkileyen faktörler arasındadır. Bu nedenle yabancı sermaye yatırımlarının, yabancı sermaye alan ülkelerin dış ticaret hacmine ve yapısına olumlu yönde etki ettiği kabul edilebilir.

Bu çalışmada; Türkiye ve BRICS ülkelerindeki doğrudan yabancı sermaye yatırımların bu ülkelerin dış ticaret işlemlerine (ihracat, ithalat) etkisi panel veri analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Analiz, Türkiye ve BRICS ülkelerinin 1992-2017 yılları arasındaki doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve dış ticaret işlemlerine ilişkin, Türk istatistik kurumu ve Uluslararası Para Fonu'nun resmi internet sitesinden temin edilen veriler kullanılarak yapılmıştır. Analiz sonucunda; Doğrudan yabancı yatırımlar ile yatırım yapılan ülkenin ihracat ve ithalat hacmi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu, yabancı sermaye yatırımlarının ise ülkenin dış ticaret hacmini olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Dış Ticaret, İhracat, İthalat, BRICS.

THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN DIRECT INVESTMENT AND FOREIGN TRADE: A CAUSALITY ANALYSIS ON BRICS COUNTRIES AND TÜRKİYE

Capital insufficiency is an important problem, especially for developing countries, as it is a situation that negatively affects the economic growth and development of countries. However, foreign capital circulating between countries, depending on the phenomenon of globalization and financial liberalization, supports the development of commercial relations and contributes to the increase in foreign trade. Foreign capital brought to a country by foreign capital investors also has a positive effect on economic growth by supporting production in the country. In addition to this effect, foreign capital investments also increase the foreign trade volume (export and import) of the host country, depending on the increased production capacity. Factors such as the presence of a large sales and marketing organization in the international arena of multinational companies that make foreign capital investments, having sufficient knowledge and experience about international markets are among the factors that have a positive effect on the foreign trade of the host country, especially its exports. For this reason, it can be accepted that foreign capital investments have a positive effect on the foreign trade volume and structure of the countries receiving foreign capital.

In this study; The effect of foreign direct investment in Turkey and BRICS countries on foreign trade transactions (export, import) of these countries was analyzed using panel data analysis method. The analysis was carried out using data on foreign direct investment and foreign trade transactions of Turkey and BRICS countries between 1992 and 2017, obtained from the official website of the Turkish statistical institution and the International Monetary Fund. As a result of the analysis; It has been determined that there is a statistically significant and positive relationship between foreign direct investments and the export and import volume of the country that receives the investment, and that foreign capital investments positively affect the foreign trade volume of the country.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Foreign Direct Investment, Foreign Trade, Export, Import, Foreign Trade, BRICS.