Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 2  Sayfa: 1137-1154

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.04.2094

KRİPTO PARA BİTCOİN DEĞERİ BELİRLEYİCİLERİ, PARASAL GENİŞLEME VE BİTCOİN FİYATI ARASINDAKİ İLİŞKİ: RALS-ADL EŞ BÜTÜNLEŞME ANALİZİ

MURAT TOPCU, BURÇİN ÇAKIR GÜNDOĞDU

Bitcoin değerindeki aşırı dalgalanmalar yatırımcılar açısından risk-getiri dengesini bozmaktadır. Bu kapsamda çalışma kripto para Bitcoin değerine etki eden değişkenler ile bu değişkenlerin Bitcoin fiyatı ile olan uzun dönemli ilişkisini incelemektedir. Bağımlı değişken olarak 2012–2022 dönemi Bitcoin değerindeki aylık değişim, bağımsız değişken olarak ise rezerv paraların (ABD doları, Euro ve sterlin) parasal tabanında (M3) meydana gelen genişleme, aynı rezerv paraların uzun dönemli faiz oranları (tahvil faizleri) ile altın ons fiyatları belirlenmiştir. Bağımsız değişkenlerin bütünü ile bağımlı değişken Bitcoin değeri arasındaki uzun dönemli ilişki RALS-ADL Eşbütünleşme analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Ayrıca her bir rezerv para birimi için oluşturulan üç ayrı ekonometrik regresyon modeli ile bağımsız değişkenlerin Bitcoin değeri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Analiz sonuçlarına göre Bitcoin değeri ile bağımsız değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket ettiği ortaya konulmuştur. Kripto para değeri üzerinde; her üç rezerv para tabanındaki parasal genişlemenin (M3) pozitif, altın ons fiyatı ile rezerv para uzun dönemli faiz oranlarının ise istatistiksel olarak anlamlı negatif etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular Bitcoin yatırımcılarının risk-getiri dengesinin kurulması karar süreçlerine katkı sunabilir. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): Kripto para, Bitcoin değeri belirleyicileri, Parasal genişleme, Eş bütünleşme analizi

THE RELATIONSHIP BETWEEN CRYPTOCURRENCY BITCOIN VALUE DETERMINANTS, MONETARY EXPANSOIN AND BITCOIN PRICE: RALS-ADL COINTEGRATION ANALYSIS

Excessive fluctuations in Bitcoin value disrupt the risk-return balance for investors. In this context, the study examines the variables that affect the value of crypto-money Bitcoin and the long-term relationship of these variables with the value of Bitcoin money. As the dependent variable, the monthly change in Bitcoin value for the period 2012-2022, the expansion in the monetary base (M3) of the reserve currencies (US dollar, Euro and sterling) as the independent variable, the long-term interest rates (bond rates) of the same reserve currencies and the gold ounce prices determined. The long-term relationship between the whole of the independent variables and the Bitcoin value of the dependent variable was analyzed with the RALS-ADL Cointegration analysis method. In addition, three different econometric regression models were created for each reserve currency and the effect of independent variables on Bitcoin value were investigated. According to the results of the analysis, it has been revealed that the value of Bitcoin and the independent variables act together in the long run. On crypto currency value; It has been determined that the monetary expansion (M3) in all three reserve money bases has a positive effect, while the gold ounce price and long-term interest rates of the reserve money have a statistically significant negative effect. The findings obtained in the study can contribute to the decision processes of Bitcoin investors to establish the risk-return balance.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Cryptocurrency, Bitcoin value determinants, Monetary expansion, Cointegration analysis