Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 3  Sayfa: 2284-2307

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.08.2201

TÜRKİYE’NİN BUĞDAY UNU VE MAKARNA İHRACATINDAKİ REKABETÇİLİĞİNE ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM

SİBEL ÇAŞKURLU

Uluslararası rekabetçilik, literatürde uzun süre tam anlamıyla tanımlanmaksızın ölçülmeye çalışılan bir kavram olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’nin un ve makarna sektörlerindeki rekabetçiliğinin, uluslararası rekabetçilik kavramının tanımı ve kapsamı doğrultusunda değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. O nedenle, öncelikle sektörel düzeyde bazı uluslararası rekabetçilik tanımlarına yer verilmektedir. Bu çerçevede, uluslararası rekabetçiliğin; fiyat kadar fiyat-dışı unsurlara da dayandığı ve çok ihracat yapmaktan ziyade, yapılan ihracattan çok kazanç sağlamakla da ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bu kavram, pek çok çalışmada, ölçme ile ilgili zorluklardan kaçınmak adına fiyat rekabetine indirgenmekte, fiyat rekabetinin ise her zaman maliyet rekabeti ile aynı şey olmadığı göz ardı edilmektedir. Öte yandan, uluslararası rekabetçilik ve karşılaştırmalı üstünlük kavramları da hatalı bir biçimde birbiri yerine kullanılmaktadır. Sektörel düzeyde uluslararası rekabetçiliğin ya fiyat dışı unsurlara ya da maliyet rekabeti temelinde fiyat rekabetine dayandığı ve çok satmak değil, kârlılığı artırmak hedefine odaklandığı anlaşılmaktadır. Türkiye, dünya buğday unu ihracatında ilk ve makarna ihracatında ise dördüncü sırada gelmektedir. İhracat hacmi ve pazar payı temelinde yapılan ölçümlerde bu sektörlerde rekabetçi üstünlüğünün olduğu sonucuna varılmaktadır. Ancak, bu çalışmada, Türkiye’nin buğday unu ve makarna sektörlerindeki ihracatçılığının büyük ölçüde fiyat kırma temelinde bir fiyat rekabeti anlayışına dayandığı tespit edilmektedir. Fiyat dışı unsurlar ve maliyetler göz önüne alındığında, bu sektörlerin çok kazanmak yerine yalnızca fiyat kırmak suretiyle çok satmaya odaklanmış oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Uluslararası rekabetçilik, uluslararası rekabet gücü, un sektörü, makarna sektörü, fiyat rekabeti

A CRITICAL APPROACH TO TÜRKIYE’S COMPETITIVENESS IN WHEAT FLOUR AND PASTA EXPORTS

In this paper, Türkiye’s competitiveness in wheat flour and pasta sectors is analysed upon the definition and scope of the international competitiveness concept. Therefore, first, some definitions of international competitiveness are included. In this respect, it is understood that international competitiveness is based on non-price elements as much as price.  In addition, this concept is related to making more profit from the exports made rather than exporting a lot. To avoid measurement difficulties, this concept has been reduced to price competition mostly. It is also overlooked that price competition is not always the same thing as cost competition. However, international competitiveness at the sectoral level is based on either price competition arising from cost competition or non-price elements. In this direction, the goal of the sectors is not to sell much, but to increase profitability.

Türkiye ranks first in world wheat flour exports and fourth in pasta exports.  Measurements based on export volumes and market shares reveal Türkiye’s competitive advantages in these sectors. In this paper, however, it is concluded that Türkiye’s exports in wheat flour and pasta sectors are largely based on price competition which arises not from low costs, but from price-cuts. These sectors are focused on selling a lot instead of gaining a lot.

Anahtar Kelimeler (Keywords): International competitiveness, international competitive power, flour sector, pasta sector, price competition