Yıl: 2018  Cilt: 53  Sayı: 3  Sayfa: 1079-1101

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.18.11.1032

İKTİSADİ İŞLETMELERİ ARACILIĞIYLA KOOPERATİFLERİN VERGİLENDİRİLMESİ UYGULAMASININ İNCELENMESİ

UFUK KAYA

Kooperatiflerin kurumlar vergisi kapsamında vergilendirilme kuralları, 2018 yılından itibaren geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiştir. Yeni düzenleme ile ortak dışı işlemler tanımlanmış ve ortak dışı işlem yaparak gelir gider farkı elde eden kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetlerini kaybetmeden, iktisadi işletme üzerinden vergilendirilmesi yöntemi geliştirilmiştir. Ayrıca, risturn istisnası, eski uygulamadan farklı olarak tüketim kooperatifleri ile sınırlandırılmıştır.

Çalışmada, ortak dışı işlemlerden doğan gelir gider farkının iktisadi işletme üzerinden vergilendirilmesi yöntemi ile risturn istisnasının üretim ve kredi kooperatifleri açısından kaldırılmasının, kooperatif ve ortak düzeyinde yapılan vergilendirmeye etkisi incelenmiştir.

Bazı yönleriyle yeni yaklaşım, kooperatiflerin yaşadığı vergilendirme sorunlarına çözüm getirmiştir. Ayrıca, yeni yaklaşımın, risturn istinasını ve bu istisnanın kurallarını, üretim ve kredi kooperatifleri açısından uygulamadan kaldırması nedeniyle vergilendirme sorunları yaratabileceği, geçmiş uygulamadan daha farklı düzeyde vergi dışılığına neden olabileceği ve kooperatif gelir gider farkları üzerinden “en az bir kez” vergi alınmasını engelleyebileceği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Kooperatiflerin Vergilendirilmesi, Kooperatif İktisadi İşletmesi, Risturn İstisnası, Kooperatif Gelir Gider Farkı, Kooperatif Ortaklarının Vergilendirilmesi

REVIEW OF TAXATION OF COOPERATIVES THROUGH THEIR COMMERCIAL ENTERPRISES

Rules of the taxation of cooperatives within the scope of corporate tax have been redefined to be effective as of 2018. With the new regulation, “business done with non-patron” was  defined and  method of taxing the cooperatives through their commercial enterprises has been developed. In addition, the patronage dividends exception has been restricted to retail society, unlike the previous practice.

In this study, the effects of to exclude producer and credit cooperatives from the patronage dividends exception and taxing the cooperatives through their commercial enterprises were examined in terms of coopreatives and their patron taxation  process.

In some aspects, the new approach provides solutions to the taxation problems of the cooperatives. It was found that it could create problems in the taxation process due to the fact that removal the rules of patronage income exception. The new approach not only creates different amount income exception than the previous practice but also disregards the rule of “single stage taxation” of cooperative margins

Anahtar Kelimeler (Keywords): Taxation of Cooperatives, Cooperative Economic Enterprise, Patronage Dividend Exception, Cooperative Net Margin, Taxation of Cooperative Patrons