Yıl: 2014  Cilt: 49  Sayı: 1  Sayfa: 109-130

KALKINMA AJANSLARININ YÖNETSEL DENETİMİ: KURUMSAL VE HUKUKİ STATÜLERİ ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

S. MUSTAFA ÖNEN, HASİBE GÜL KANAYRAN

Kalkınma ajanslarının yerel potansiyeli harekete geçirerek bölgesel kaynakları etkin ve verimli kullanmak istemesi ajansların denetimini ön plana çıkarmaktadır. Bu kuruluşların dünyada farklı türden yapı ve hukuki statülerinin olması, örgütlenme ve denetlenmeleri konusundaki benzer yöntem ve uygulamaları da ortadan kaldırmaktadır. Ajansların bu bağlamda tek bir standart örgütlenmesinin olmaması, denetlenmesi konusundaki belirsizliği giderek
artırmaktadır. Benzer durum ülkemiz açısından da geçerlidir. Ajansların, Türk Kamu Yönetimi sistemi içinde klasik bir sınıflandırmaya tabi tutulmaksızın yasal ve kurumsal açıdan ne tam anlamıyla kamu tüzel kişisi ne de tam anlamıyla özel hukuk tüzel kişisi sayılmamaları, bu kuruluşların denetimsel açıdan hangi kuruma karşı sorumlu olacakları konusundaki belirsizliği ister istemez ortaya çıkarmaktadır. Gerçi ajanslar; kuruluşlarını düzenleyen 5449 sayılı kanunla örgütlenmeleri, faaliyetleri, gelirleri ve kamu görevlilerinin statüleri başta olmak üzere birçok açıdan kamusal yetkilere sahip kılınırken; özel hukuk hükümlerine tabi tutulmak istenmeleri denetimsel açıdan bir ikilemi doğurmaktadır. Hatta ajansların Yönetim Kurullarının başında merkezi yönetime bağlı atamayla gelmiş valilerin olması, kuruluşların özerkliği ile bağdaşmadığı gibi, kuruluş gerekçelerini oluşturan yönetişim ve hizmette yerellik ilkelerine de ters düşmektedir. Bu çalışmanın esas amacı, kalkınma ajanslarının yönetsel denetimini özellikle örgütsel ve hukuki statüleri üzerinden incelemek ve tartışmak; aynı zamanda bölgesel gelişmeye katkı sağlayacak nasıl etkin bir denetsel yapılanmanın kurulabileceğine ilişkin öneriler geliştirmektedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Kalkınma Ajansları, Kalkınma Ajanslarının Kurumsal ve Hukuki Statüleri, Denetim, Yönetsel Denetim, Kalkınma Ajanslarının Yönetsel Denetimi

ADMINISTRATIVE CONTROL OF DEVELOPMENTAL AGENCIES: AN ASSESSMENT FROM ITS ORGANIZATIONAL AND LAW STATUS

While mobilizing local potential in performance of activities, developmental agencies need to put forward a plan to make effective and efficient use of regional resources as well. Since these institutions are characterized by different structure and legal status in the world, the homogeneity in their methods to control and implementations is eliminating. This heterogeneity of standards and methods brings ambiguity in administrative control. Likewise, Turkey is also experiencing the same situation. Agencies in Turkish Public Administration System, belong to either public or private corporations, are ambiguous from point of view of legal and organizational control. Despite agencies are having public law (article. 5449) for the improvements of organizational activities, revenues, status of public officials and similar other aspects, controlling dilemma is prevailing because of following private law in this regard. Even appointed governors of the agencies usually go against the autonomy of the organizations, and likewise they do the same on legal grounds, governance, and subsidiary principles. The aim of this study is to examine and discuss administrative control system of developmental agencies specifically from organizational and legal status perspectives; also proposes an effective administrative structure that can contribute to the regional development. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): Developmental Agencies, Organizational and Law Status of Developmental Agencies, Control, Administrative Control, Administrative Control of Developmental Agencies