Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 2  Sayfa: 1081-1099

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.04.2112

BİLİNÇLİ TÜKETİM VE İÇGÜDÜSEL SATIN ALMA ARASINDAKİ ETKİLEŞİMİ KEŞFETMEK: TÜKETİCİ PSİKOLOJİSİNİ ANLAMAYA VE ETKİLEMEYE YÖNELİK İÇGÖRÜLER

SELÇUK YASİN YILDIZ

Tüketici psikolojisi, tüketici davranışını ve karar verme sürecini etkileyen psikolojik faktörleri araştıran bir çalışma alanıdır. Tüketici psikolojisini anlamak, pazarlamacılar, reklamcılar ve politika yapıcılar dahil olmak üzere çeşitli paydaşlar için önemlidir, çünkü tüketici davranışını yönlendiren faktörleri belirlemeye ve onu etkilemek ve değiştirmek için etkili stratejiler geliştirmeye yardımcı olur. Tüketici psikolojisi, tüketici davranışını etkileyen psikolojik faktörleri anlamanın yanı sıra, tüketicilerin seçenekleri nasıl değerlendirdikleri, değiş-tokuş yaptıkları ve karar verdikleri gibi bilgileri işleme ve kullanma yollarını da araştırır. Bu bilgi, daha etkili pazarlama ve reklam kampanyaları tasarlamak ve tüketicilerin ihtiyaç ve isteklerini karşılayan daha etkili ürün ve hizmetler geliştirmek için kullanılabilir. Dokunma ihtiyacı, içgüdüsel satın almaya yol açabilir, çünkü insanlar satın alma ve maddi mülk edinme eylemi yoluyla zevk arayabilirler. Ancak, bu tür tüketim genellikle aşırı harcama ve mali zorlanma gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir. Buna karşılık bilinçli tüketim, ihtiyaç, sürdürülebilirlik ve kişisel refah üzerindeki etki gibi faktörleri göz önünde bulundurarak kişinin satın alma kararlarında daha kasıtlı ve bilinçli olmasını içerir. Bu çalışmada, iyi oluş ve dokunma ihtiyacının, bilinçli tüketim ile olan ilişkisini ve plansız satın alma üzerindeki potansiyel etkilerini belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırma için tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak, çevrim içi anket yöntemiyle toplam 397 kişiden veri toplanmıştır. Elde edilen verilere IBM SPSS ve SmartPLS programları aracılığıyla frekans dağılımı, aritmetik ortalama, ölçüm modeli ve yapısal model testleri uygulanmıştır. Çalışma sonuçları; bilinçli tüketim ve dokunma ihtiyacı gibi psikolojik faktörlerin, plansız satın alma üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkileri olduğunu göstermektedir. Bu bulgular, tüketici davranışını anlamak ve daha sürdürülebilir ve bilinçli tüketim alışkanlıklarını teşvik etmek için müdahaleler geliştirmek açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Tüketici psikolojisi, Bilinçli tüketim, Dokunma İhtiyacı, İyi oluş, İçgüdüsel satın alma

EXPLORING THE INTERPLAY BETWEEN CONSCIOUS CONSUMPTION AND IMPULSIVE BUYING: INSIGHTS INTO UNDERSTANDING AND INFLUENCING CONSUMER PSYCHOLOGY

Consumer psychology is a field of study that investigates the psychological factors that influence consumer behaviour and decision-making. Understanding consumer psychology is important for various stakeholders, including marketers, advertisers and policy makers, because it helps to identify the factors that drive consumer behaviour and develop effective strategies to influence and change it. In addition to understanding the psychological factors that influence consumer behaviour, consumer psychology also explores the ways in which consumers process and use information, such as how they evaluate options, make trade-offs and make decisions. This information can be used to design more effective marketing and advertising campaigns and to develop more effective products and services that meet consumers' needs and wants. The need for touch can lead to impulsive buying because people may seek pleasure through the act of purchasing and acquiring material possessions. However, such consumption can often lead to negative consequences such as overspending and financial strain. In contrast, conscious consumption involves being more deliberate and conscious in one's purchasing decisions, considering factors such as need, sustainability, and impact on personal well-being. This study aims to determine the relationship between well-being and need for touch and conscious consumption and their potential effects on unplanned purchasing. For the research, data were collected from a total of 397 people by online survey method using convenience sampling method, which is one of the non-random sampling methods. Frequency distribution, arithmetic mean, measurement model and structural model tests were applied to the data obtained through IBM SPSS and SmartPLS programmes. The results of the study show that psychological factors such as conscious consumption and the need for touch have statistically significant effects on unplanned purchasing. These findings have important implications for understanding consumer behaviour and developing interventions to promote more sustainable and conscious consumption habits.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Consumer psychology, Mindful consumption, Need for Touch, Well-being, Impulsive buying