Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 3  Sayfa: 1752-1772

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.08.2144

X, Y, Z KUŞAKLARININ BESLENME BİLGİ DÜZEYLERİ, OBEZİTEYE KARŞI ÖN YARGILARI VE BESİN SEÇİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZGE VARLIK, MÜGE ARSLAN

Amaç: X, Y, Z kuşaklarının beslenme bilgi düzeyleri, obeziteye karşı ön yargıları ve besin seçimlerinin değerlendirilmesidir.

Yöntem: Katılımcılara yüz yüze olarak katılımcıların sosyodemografik özelliklerini ve beslenme alışkanlıklarını içeren sorular ile beslenme bilgi düzeylerini ölçümlemek amacıyla Yetişkinler için Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği (YETBİD), Obezite Ön Yargı Ölçeği (GAMS-27) ve Besin Seçimi Anketi’nden (BSA) oluşan anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS v26 (IBM Inc., Chicago, IL, USA) programında analiz edilmiştir.

Bulgular: X, Y, Z kuşaklarının yaş ortalaması sırasıyla 48,92±4,68 yıl, 34,06±5,14 yıl, 18,90±1,31 yıl ve BKİ ortalamaları sırasıyla 27,27±3,25 kg/m², 26,30±3,69 kg/m², 23,01±3,74 kg/m²dir. “GAMS-27 Toplam” puanı Y kuşağında diğer kuşaklara göre istatistiksel olarak yüksek bulunmuştur (H=14,980; p<0,01). BSA alt faktörlerinden “Duygudurum” (H=8,282; p<0,05), “Uygunluk” (H=18,105; p<0,001), “Duyusal Çekicilik” (H=10,068; p<0,01) ve “Fiyat” (H=9,631; p<0,01) alt faktörleri puan ortancaları Z kuşağı bireylerinde en yüksek; “Doğal İçerik” (H=29,287; p<0,001), “Ağırlık Kontrolü” (H=9,396; p<0,01), ve “Etik Kaygı” (H=11,209; p<0,01) alt faktörleri puan ortancaları X kuşağı bireylerinde en yüksek bulunmuştur. YETBİD’in “Temel Beslenme” alt faktör puanlarındaki artışın, BSA’nın “Sağlık”, “Duygudurum”, “Duyusal Çekicilik”, “Doğal İçerik”, “Fiyat” alt faktör puanlarında artışa (p<0,05);  YETBİD’in “Besin Tercihi” alt faktör puanlarındaki artışın, BSA’nın “Sağlık”, “Uygunluk”, “Duyusal Çekicilik”, “Doğal İçerik”, “Fiyat”, “Ağırlık Kontrolü”, “Aşinalık” alt faktör puanlarında azalışa (p<0,05) ve “GAMS-27 Toplam” puanlarındaki artışın, BSA’nın “Sağlık”, “Duygudurum”, “Uygunluk” , “Duyusal Çekicilik”, “Doğal İçerik”, “Fiyat”, “Ağırlık Kontrolü”  ve “Aşinalık” (p<0,05) alt faktör puanlarında azalışa neden olduğu bulunmuştur.

Sonuç: Obezite ön yargısı en yüksek olan kuşak; Y kuşağıdır. Kuşakların beslenme bilgisi ve obezite ön yargısı besin seçimlerini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Obezite ön yargısı, besin seçimi, kuşaklar, BKİ, beslenme bilgi düzeyi

EVALUATION OF X, Y, Z GENERATIONS' NUTRITIONAL KNOWLEDGE LEVELS, PREJUDICES AGAINST OBESITY AND THEIR FOOD CHOICES

Objective: To evaluate the nutritional knowledge levels, prejudices against obesity and food choices of X, Y, Z generations.

Method: A questionnaire consisting of Nutrition Knowledge Level Scale For Adults (NKLSA), Obesity Prejudice Scale (GAMS-27), Food Choice Questionnaire (FCQ) in order to measure the nutritional knowledge level of the participants with questions about sociodemographic characteristics and eating habits of the participants face to face has been applied. The obtained data were analyzed in SPSS v26 (IBM Inc., Chicago, IL, USA) program.

Results: The mean age of the X, Y, and Z generations was 48.92±4.68 years, 34.06±5.14 years, 18.90±1.31 years, and 18.90±1.31 years, respectively; The mean BMI are 27.27±3.25 kg/m2, 26.30±3.69 kg/m2, and 23.01±3.74 kg/m2, respectively. The “GAMS-27 Total” score was found to be statistically higher in generation Y than in other generations (H=14.980; p<0.01). “Mood” (H=8.282; p<0.05), “Convenience” (H=18.105; p<0.001), “Sensory Appeal” (H=10.068; p<0.01) and “Price” from BSA sub-factors (H=9.631; p<0.01) sub-factors score medians were highest in Z generation individuals; Median score for the sub-factors “Natural Content” (H=29.287; p<0.001), “Weight Control” (H=9.396; p<0.01), and “Ethical Concern” (H=11.209; p<0.01) It was found the highest in X generation individuals. The increase in NKLSA's "Basic Nutrition" sub-factor scores resulted in an increase in FCQ's "Health", "Mood", "Sensory Appeal", "Natural Content", "Price" sub-factor scores (p<0.05); The increase in NKLSA's "Food Preference" sub-factor scores resulted in a decrease in FCQ's "Health", "Convenience", "Sensory Appeal", "Natural Content", "Price", "Weight Control", "Familiarity" sub-factor scores ( p<0.05) and the increase in the “GAMS-27 Total” scores, FCQ's “Health”, “Mood”, “Convenience”, “Sensory Attraction”, “Natural Content”, “Price”, “Weight Control” and It was found that "familiarity" (p<0.05) caused a decrease in sub-factor scores.

Conclusion: The generation with the highest prejudice against obesity; It is the Y generation. Nutritional knowledge and obesity bias of generations affect food choices.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Obesity bias, food choice, generations, BMI, nutritional knowledge level