Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 3  Sayfa: 1194-1215

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.08.2381

TÜRKİYE KATILIM BANKACILIĞI SEKTÖRÜNDE COVİD-19 ÖNCESİ (2018-2019) VE SONRASI DÖNEM (2020-2021) TOPLANAN FONLARIN VE KULLANDIRILAN FONLARIN AKTİF KARLILIĞI İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

SALİH TORUN

Covid-19 pandemisinin neden olduğu kriz finansal sistemdeki tüm kurumları çeşitli şekillerde etkilemiş ve finansal sektörün mühim bir bileşeni olduğu için katılım bankaları da bu olağanüstü dönemden etkilenmiştir. Bu çalışmada Türkiye’de faaliyet göstermekte olan beş katılım bankasının Covid-19 öncesi (2018-2019) ve Covid-19 pandemisi sonrası (2020-2021) topladıkları ve kullandırdıkları fonlar ile aktif karlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.  Bu kapsamda, 2018-2021 yılları arasındaki üçer aylık dönemler itibariyle fon toplama ve fon kullandırmaya ilişkin finansal oranları ile karlılık oranlarına ilişkin veriler derlenmiş olup; veriler SPSS 23 programında analize tabi tutulmuştur. Analiz öncesinde verilerin çarpıklık ve basıklık katsayıları üzerinden normallik testi yapılmış ve verilerin normal dağıldığı tespit verilmiştir. Verilerin VIF değerlerine bakılmış değişkenler arasında çoklu doğrusal bağlantı bulunmadığı tespit edilmiştir. Covid-19 pandemisi öncesi ve sonrası dönem verilerini karşılaştırmak üzere Anova testleri ve regresyon analizleri yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre “TP Kullandırılan Fon / Toplam Kullandırılan Fon (F1)”, “Toplam Kullandırılan Fon / Toplam Varlıklar (F2)” ve “Toplam Toplanan Fonlar / Toplam Varlıklar (F3)” değişkenlerinin Türkiye’deki katılım bankalarının aktif karlılıklarını açıkladığı tespit edilmiştir. Covid-19 pandemisi öncesi ve sonrası döneme ilişkin tüm değişkenlere ilişkin verilerin istatistiki olarak anlamlı bir şekilde farklılaştığı bulgulanmıştır.  Covid-19 pandemisi sürecinde “Toplam Kullandırılan Fon / Toplam Varlıklar” oranının katılım bankalarının aktif karlılıkları üzerindeki etkisi tersine dönerek negatife dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Katılım bankası, fon toplama, fon kullandırma, aktif karlılığı, İslami finans.

EXAMINING THE RELATIONSHIP OF FUNDS COLLECTED AND FUNDS ALLOCATED WITH RETURN ON ASSETS IN TURKISH PARTICIPATION BANKING SECTOR BEFORE(2018-2019) AND AFTER COVID-19(2020-2021)

The crisis caused by the COVID-19 pandemic has affected all institutions in the financial system in various ways, and since it is an important part of the financial sector, participation banks have also been affected by this process. In this study, it is aimed to examine the relationship between the funds collected and used by the five participation banks operating in Turkey before COVID-19 (2018-2019) and after the COVID-19 pandemic (2020-2021) and their return on assets. In this context, data on financial ratios and profitability ratios related to fund collection and fund disbursement have been compiled for the quarterly periods between 2018-2021; The data were analyzed in the SPSS 23 program. Before the analysis, normality test was performed on the skewness and kurtosis coefficients of the data, and it was determined that the data were normally distributed. The VIF values of the data were examined and it was determined that there was no multicollinearity between the variables. Anova tests and regression analyses were performed to compare the data for the period before and after the COVID-19 pandemic. According to the results of the study, it has been determined that the variables “TP Funds Allocated / Total Funds Allocated (F1)”, “Total Funds Allocated / Total Assets (F2)” and “Total Funds Collected / Total Assets (F3)” explain the return on assets of participation banks in Turkey. It has been found that the data on all variables related to the period before and after the COVID-19 pandemic differ statistically significantly. During the COVID-19 pandemic, the effect of the " Total Funds Allocated / Total Assets" ratio on the return on assets of participation banks reversed and turned negative.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Participation bank, funds collected, funds allocated, return on assets, Islamic finance.