Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 2  Sayfa: 1525-1546

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059

ENFLASYON DÜZELTME İŞLEMLERİNİN İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ BİST’TE BİR UYGULAMA

HALİS KOÇAK, M.MUSTAFA KISAKÜREK, ADEM BABACAN

Öz

Dünya genelinde yaşanan Covid-19 pandemisi üretim ve tedarik zincirlerinde aksaklıklara neden olmuştur. Bu süreç Türkiye ekonomisini de olumsuz etkilemiş çift haneli oranlar görülmeye başlamıştır. Enflasyonun ekonomiler üzerinde birçok olumsuz etkisi olduğu gibi finansal tabloların en temel işlevlerinden olan doğru bilgi aktarımını da olumsuz etkilemiştir. Türkiye’de yaşanan enflasyonun finansal tablolar üzerindeki bu olumsuz etkilerini gidermek için enflasyon düzeltmeleri ve enflasyon muhasebesi yeniden gündeme gelmiştir.

Çalışmada enflasyonun, işletmelerin performansını etkileyip etkilemediği araştırılmıştır. Bu doğrultuda BİST’de işlem gören tekstil işletmelerinin 2021 yılına ait temel finansal tabloları kullanılmıştır. Finansal tablolarda yer alan değerler Genel Fiyat-Cari Değer (İkame) Maliyet Yöntemi ile enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuştur. Bilanço ve gelir tablosunda yer alan ana hesap kalemleri parasal ve parasal olmayan değerler olarak sınıflandırılmıştır. Parasal olmayan değerler ayrı ayrı Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yi-ÜFE) verisine göre bulunan enflasyon düzeltme katsayısı ile çarpılarak yeni değerleri hesaplanmıştır. Bu işletmelerin mali oranları enflasyon düzeltmesi öncesi ve sonrası ayrı ayrı hesaplanmıştır. Kullanılan mali oranlarda düzeltme öncesine göre pozitif yönlü artış olduğu tespit edilmiştir. Bu oranlarla işletmelerin Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden TOPSİS ile performans sıralaması yapılmıştır. Sonuç olarak enflasyon düzeltme işlemlerinin performans sıralamasını değiştirdiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Enflasyon, Enflasyon Muhasebesi, Tekstil İşletmeleri, Şirket Performansı, TOPSIS

THE EFFECT OF INFLATİON CORRECTİON PROCESSES ON BUSİNESS PERFORMANCE A RESEARCH ON ISTANBUL STOCK EXCHANGE (BIST)

Abstract

The worldwide Covid-19 pandemic has caused disruptions in production and supply chains. This process had a negative impact on the Turkish economy, and double-digit rates began to be seen. As inflation has many negative effects on economies, it also negatively affected the transfer of accurate information, which is one of the most basic functions of financial statements. Inflation corrections and inflation accounting came to the fore again in order to eliminate these negative effects of inflation experienced in Turkey on the financial statements.

In the study, it was investigated whether the expenditure affects the cost or not. In this direction, the basic financial statements of the textile enterprises traded in the BIST for 2021 were used. Values ​​in the financial statements have been corrected for inflation using the General Price-Current Value (Substitution) Cost Method. The main account items in the balance sheet and income statement are classified as monetary and non-monetary values. The new values ​​are calculated by multiplying the non-monetary values ​​with the inflation correction coefficient found according to the Domestic Producer Price Index (D-PPI) data published by the Turkish Statistical Institute. The financial ratios of these enterprises were calculated separately before and after inflation correction. It has been determined that there is a positive increase in the financial ratios used compared to the before correction. With these ratios, the performance ranking of the enterprises was made with TOPSIS, one of the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. As a result, it was observed that inflation adjustments changed the performance ranking.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Inflation, Inflation Accounting, Textile Companies, Company Performance, TOPSIS