Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 3  Sayfa: 2670-2685

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.09.2110

TÜRKİYE’DE ATIK YÖNETİMİ: İLLERİN PERFORMANSLARININ MAIRCA YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

NAZLI SEYHAN

Nüfus artışı, sanayileşme ve insanların tüketim alışkanlıklarındaki değişim, kaynaklarda kıtlığa sebep olmakla beraber, tüketim sonucunda meydana gelen atıklar da çevrenin daha çok kirlenmesine sebep olmaktadır.  Atıklardaki artışın çevreyi tehdit edici boyutlara ulaşması, yalnızca o bölgede yaşayan insanları değil aynı zamanda meydana gelen iklim krizlerinden de görüldüğü üzere herkes için ciddi bir sorun haline gelmiştir. Bu sorun atığın “nasıl bertaraf edileceği” ve “geri dönüşümünün nasıl sağlanabileceği” sorularını da beraberinde getirmiştir. Ulusal ve uluslararası mecralarda konunun ciddiyetle ele alınması ülkeleri ve yerelde bölgeleri atık yönetiminde politikalar geliştirerek ve düzenlemeler yapmasına neden olmuştur.

Atıklardan sorumlu olan yerel yönetimlerin, atıkların toplanmasından, bertaraf edilmesi ve geri dönüşüm süreçlerine kadar tüm süreci iyi bir şekilde yönetmesi mikro ölçekte atık yönetimi performansına yansıyacaktır. Bununla birlikte, bu performansların makro ölçekte ülke performansına yansıması mevcut durumu daha da önemli kılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’deki 81 il için atık yönetimi performansları, MAIRCA yöntemiyle değerlendirilmiştir. Kişi başı GSYİH, belediye toplam atık oranı, geri dönüştürülen atık miktarı, bertaraf edilen atık miktarı gibi atık yönetiminde önemli göstergelerden olan değişkenler çalışma kapsamında ele alınmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular ışığında illerin atık yönetimi performans değerleri belirlenmiş ve bu değerlere göre illerin performans sıralamaları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Atık Yönetimi, Çevre Yönetimi, MAIRCA Metodu, Entropi Metodu, Çok Kriterli Karar Verme.

WASTE MANAGEMENT IN TURKEY: EVALUATION OF THE PERFORMANCES OF PROVINCES BY MAIRCA METHOD

Along with population growth and industrialization, the change in people's consumption habits causes scarcity in resources, and the wastes that occur as a result of consumption also cause more pollution of the environment. The increase in wastes that threatens the environment has become a serious problem not only for the people living in that region, but also for everyone, as can be seen from the climate crises that have occurred. This problem brought along the questions of “how to dispose of” and “how to recycle” waste. With the serious handling of the issue in national and international media, their countries and regions have led to policies and regulations in the field of waste management.

The good management of the entire process from waste collection to disposal and recycling processes by local governments responsible for waste will be reflected in the micro-scale waste management performance. However, this situation makes the current situation even more important as it will be reflected in the country's performance on a macro scale. In this research, the waste management performances of 81 provinces in Turkey were examined with the MAIRCA method, which is one of the new multi-criteria decision making (MCDM) methods. Variables that are important indicators in waste management such as GDP per capita, municipal total waste rate, amount of recycled waste, amount of waste disposed are discussed in the study. In the light of the findings obtained as a result of the study, the waste management performance values of the provinces were determined and the performance rankings of the provinces were made according to these values.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Waste Management, Environmental management, MAIRCA Method, Entropi Method, Multi-Criteria Decision Making.