Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 3  Sayfa: 1930-1944

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.08.2071

İŞ KAZALARININ İŞLETMELERE OLAN EKONOMİK ETKİLERİNİN TESPİTİNE YÖNELİK YENİ BİR RİSK ANALİZ MODELİ ÖNERİSİ

ULAŞ ÇINAR

İş kazaları önemli bir toplumsal sorun olmasının yanı sıra işletmeler için önemli ekonomik kayıplara da neden olmaktadır. İş kazalarının tazmini için Sosyal Güvenlik Kurumu ve dolayısıyla ülke ekonomisi önemli maliyetlerle karşı karşıya kalmaktadır. Dünyadaki toplam ekonomik kaynakların yaklaşık %4' ü iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle kaybolmaktadır. Önerilen yöntem, “Risk Potansiyeli”, “Kaza Sıklık Oranı”, “Kaza Ağırlık Oranı” ve “İş Kazası Başına Ortalama Maliyet” parametrelerini kullanarak bölümlerin risk önceliklerini TOPSIS yöntemi ile belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda önerilen yöntem, departman faaliyetlerinin toplam iş akışı içerisinde kapsadığı alana göre bir risk haritası oluşturmaktadır. “Risk Potansiyeli” parametresinin değerlendirilmesinde uzman kararları etkili olduğu için sübjektifliği en aza indirgemek amacıyla bulanık bir yaklaşım tercih edilmiştir. Uygulanan diğer yöntemler, uzman kararlarından bağımsız hesaplamalardır. Önerilen yöntem ile örnek bir uygulama gerçekleştirilmiş ve yöntemin adımları uygulamalı olarak test edilmiştir. Literatürde kazaların meydana gelmesi ve kaza sonrasında oluşacak maliyetlere odaklanarak iş kazalarının işletmeler üzerindeki ekonomik etkilerine odaklanan bir analiz yöntemi bulunmamaktadır. Bu doğrultuda önerilen modelin literatürde önemli bir boşluğu dolduracağı düşünülmektedir. Ayrıca farklı parametreler eklenerek veya mevcut parametreler değiştirilerek modelin farklı uygulama alanlarına entegre edilebileceği ve bu yönüyle önerilen modelin yeni geliştirilecek modellere referans niteliğinde olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): İş Kazaları, Ekonomi, Risk Analizi, Maliyet Analizi, İş Sağlığı ve Güvenliği

A NEW RISK ANALYSIS MODEL PROPOSAL FOR DETERMINING THE ECONOMIC EFFECTS OF OCCUPATIONAL ACCIDENTS ON BUSINESSES

In addition to being an important social problem, occupational accidents also cause significant economic losses for businesses.  Around 4% of the total economic resources in the world are lost due to work accidents and occupational diseases. The proposed method aims to determine the risk priorities of the departments with the TOPSIS method by using the "Risk Potential", "Accident Frequency Rate", "Accident Severity Rate" and "Average Cost Per Occupational Accident" parameters. In this direction, the proposed method creates a risk map according to the period covered by the department activities in the total workflow. Since expert decisions are effective in the evaluation of the "Risk Potential" parameter, a fuzzy approach was preferred in order to minimize subjectivity. Other methods applied are computationally independent of expert judgments. A sample application was carried out with the proposed method and the steps of the method were tested in practice. There is no analysis method in the literature that focuses on the economic effects of occupational accidents on businesses by focusing on the occurrence of accidents and the costs that will occur after the accident. In this direction, it is thought that the proposed model will fill an important gap in the literature.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Occupational Accidents, Economy, Risk Analysis, Cost Analysis, Occupational Health and Safety