Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 3  Sayfa: 1301-1325

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.08.2391

2018 PISA VERİLERİNE GÖRE ÖĞRENCİ BAŞARISINI BELİRLEYEN FAKTÖRLER VE FAKTÖRLERİN ANALİZİ

MERVE NUR BARUN, SEHER NUR SÜLKÜ

Bu çalışma, 6890 öğrenciden 4473'ünü kapsayan PISA 2018 Türkiye verileri ile öğrencilerin matematik başarısını etkileyen faktörlerin belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda ilk olarak faktör analizi ile değişken boyutları azaltılmıştır. Faktör analizi, yaşam memnuniyetine yönelik haftalık dil, matematik ve fen dersleri sayısı da dahil olmak üzere 52 değişkene uygulanmış ve analiz sonucunda 14 temel faktör belirlenmiştir. Daha sonra çalışmada öğrencilerin matematik başarısının belirleyicilerini bulmak için çoklu regresyon modeli kullanılmıştır. Modelde değişen varyans sorunu olduğu için robust düzgünleştirme yönteminden faydalanarak değişkenlerin regresyon sonuçları elde edilmiştir. Ayrıca 14 faktörün yanı sıra öğrencilerin cinsiyeti ve ebeveynlerin eğitim durumu da açıklayıcı değişkenler olarak kullanılmıştır. Öncelikle erkek öğrencilerin ve babalarının eğitim düzeyi daha yüksek düzeyde olan öğrencilerin matematik performansının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Faktörlerden ailenin zenginliği, bilgi ve iletişim teknolojilerinin okul dışında ve okulda kullanılması, matematik ve fen bilimleri öğrenmeye harcanan zaman, okuduğunu anlama algısı ve okuldaki iş birliği algısı öğrencinin başarısı ile anlamlı düzeyde pozitif yönde ilişkilidir. Ayrıca ayrımcılık ve zorbalığa maruz kalmak öğrencinin matematik başarısını düşürmektedir. Ailenin sosyoekonomik durumu ve bilgi-iletişim teknolojilerine erişimi öğrenci başarısının en önemli belirleyicileridir. Son olarak dezavantajlı öğrencilere fırsat eşitliği sağlanması konusunda destek verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Faktör Analizi, PISA, Temel Bileşenler Analizi, Regresyon Analizi, Öğrenci Başarısı.

FACTORS DETERMİNİNG STUDENT SUCCESS ACCORDİNG TO 2018 PISA DATA AND ANALYSİS OF FACTORS

This study aims to determine the factors affecting students’ success in mathematics with PISA 2018 Data-Turkey covering 4473 students out of 6890. The factor analysis is applied to a wide range of 52 variables, including the number of weekly lessons in language, mathematics, and science courses to satisfaction with life, 14 factors are identified. After that, the multiple regression model is derived to find out the determinants of students’ success in mathematics. Besides these 14 factors, the gender of the students and the educational status of the parents are considered explanatory variables. Firstly, it is found that males and those whose fathers have higher levels of education have higher performance in mathematics. Among the factors, the wealth of family, use of information and communication technologies both outside and at the school, time spent to learn mathematics and science, perception of reading comprehension, and perception of cooperation at school are significantly positively associated with a student’s success. Furthermore, facing discrimination and bullying decreases student success in mathematics. The family's socioeconomic status and access to information-communication technologies are the most important determinants of student success. Finally, it is recommended that reasonable support should be given to disadvantaged students for providing equal opportunity.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Factor Analysis, PISA, Principal Component Analysis Method, Regression Analysis, Student Success.