Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 4  Sayfa: 3222-3243

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.12.2516

TÜRKİYE’DE SAĞLIK EŞİTSİZLİĞİNİN SOSYOEKONOMİK BELİRLEYİCİLERİ

BÜŞRA KARAKUZU, SEDA ŞENGÜL

Bu çalışmada, Türkiye'deki sağlık eşitsizliği ve kutuplaşma sosyoekonomik sınıf perspektifinden incelenmiştir. Analiz için 2145 gözlem içeren 2018 Dünya Değerler Anketi verileri kullanılmıştır. Gelir, eğitim, meslek, çalışma durumu, cinsiyet, medeni durum ve yaş gibi sosyoekonomik göstergeler temel alınarak yapılan analizlerde, sıralı veriler için uygun oldukları için Allison-Foster, Abul-Naga-Yalcin ve Cowell-Flachaire gibi yeni eşitsizlik ve kutuplaşma ölçütleri uygulanmıştır. Bulgular, Türkiye'de sağlık eşitsizliklerinin medyan gelir seviyesinin altında kalan gruplarda daha belirgin olduğunu göstermektedir. Özellikle 65 yaş ve üzerindeki bireyler ile düşük gelirli gruplar, sağlık eşitsizliklerinden en çok etkilenenlerdir. Emekli ve işsiz erkekler, sağlık hizmetlerine erişimde daha fazla zorluk yaşarken, profesyonel ve yönetici mesleklerde bu eşitsizlikler daha az belirgin olmaktadır. Eğitim düzeyi de önemli bir etken olup, yüksek eğitimli bireylerde eşitsizlikler daha düşük, düşük eğitimli bireylerde ise daha yüksektir. Bu bulgular, sağlık eşitsizliklerinin sosyoekonomik faktörlerle sıkı bir ilişki içinde olduğunu ortaya koymaktadır. Düşük gelirli ve yaşlı bireyler, sağlık hizmetlerine erişimde ciddi zorluklar yaşamaktadır. Dolayısıyla, sağlık politikalarının adaletli bir çerçevede yeniden gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Sağlık eşitsizliklerinin azaltılması için etkili sosyal ve ekonomik politikalar geliştirilmesi, birinci basamak sağlık hizmetlerinin erişilebilirliğinin artırılması ve Türkiye’deki sosyoekonomik eşitsizliklerin giderilmesi büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Sağlık eşitsizliği, Allison-Foster endeksi, Abul-Naga-Yalcin endeksi, Cowell-Flachaire endeksi, Türkiye

THE SOCIOECONOMIC DETERMINANTS OF HEALTH INEQUALITIES IN TURKEY

This study examines health inequality and polarization in Turkey from a socioeconomic class perspective. The analysis uses data from the 2018 World Values Survey, which includes 2,145 observations. Socioeconomic indicators such as income, education, occupation, employment status, gender, marital status, and age were used for the analysis, and new inequality and polarization measures like Allison-Foster, Abul-Naga-Yalcin, and Cowell-Flachaire were applied because they are suitable for ordinal data. The findings reveal that health inequalities are more pronounced in groups below the median income level. In particular, individuals aged 65 and older, as well as low-income groups, are the most affected by health inequalities. Retired and unemployed men face greater difficulties accessing health services, while inequalities are less pronounced in professional and managerial occupations. Education level is also a significant factor, with inequalities being lower among highly educated individuals and higher among those with low education. These findings highlight the close relationship between health inequalities and socioeconomic factors. Low-income and elderly individuals experience serious challenges in accessing health services. Therefore, it is emphasized that health policies need to be reviewed within a framework of fairness. Developing effective social and economic policies, increasing the accessibility of primary health services, and addressing socioeconomic inequalities in Turkey are of great importance.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Healty inequality, Allison-Foster index, Abul-Naga-Yalcin index, Cowell-Flachaire index, Turkiye