Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 3  Sayfa: 2444-2459

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.09.2210

ENGELLİK ALANINDAKİ KAVRAMSAL KARMAŞANIN NEDENLERİ VE MEVCUT DURUM

YENER ŞİŞMAN

Engellilik alanında kullanılan; engelli, özürlü, sakat, yeti yetersizliği olan birey, özel gereksinimli birey gibi kavramlarla ilgili açık, standart ve genel kabul görmüş tanımlar yoktur. Üstelik eğitim, tıp, hukuk gibi farklı bilim dalları ve bu dalların meslek mensuplarınca, farklı sivil toplum örgütlerince, Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Miletler gibi farklı uluslararası kuruluşlarca, farklı zamanlarda, farklı kavramsal tercihlerde bulunularak ya da bu kavramlar farklı tanımlanarak konu daha da içinden çıkılmaz bir hale getirilmektedir. Aynı süreçte sadece kavram tercihi değil, tercih edilen kavramın içeriğine ilişkin de değişimler ortaya çıkmış eş değişle tercih edilen kavram sabit kalsa da içerik farklılaşmıştır.

Oysa kavramların açık şekilde tanımlanması önemlidir. Zira kavramlar net değilse benzer çalışmalar ile sağlıklı karşılaştırmalar yaparak yeni bilgiler üretilmesi büyük ölçüde imkânsızlaşır. Ayrıca geliştirilecek politikalar ve gerçekleştirilecek uygulamaların kapsamının belirginleştirilmesi açısından da kavramların doğru şekilde tanımlanması önemlidir. Bu çerçevede çalışmamızın amacı yeni bir tanım yapmaktan ziyade mevcut karmaşık durumu nedenleriyle birlikte ortaya koymaktır.

Çalışmamızda öncelikle engellilik alanına ilişkin kavramların tanımlanmasında karşılaşılan güçlükler ortaya konulacak, kavramların tarihsel süreçteki değişimleri gerekçeleriyle açıklanacaktır. Ardından uluslararası kuruluşlar ve ulusal düzenlemelerdeki tanım ve yaklaşımlar açıklanarak engellilik alanında kullanılan kavramlar netleştirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Sakat, Özürlü, Engelli Birey, Özel Gereksinimli Birey, İşlev ve Yapı Farklılıkları.

THE REASONS AND CURRENT STATE OF CONCEPTUAL COMPLEXITY IN THE FIELD OF DISABILITY

In the field of disability, there are no clear, standardized, and universally accepted definitions for terms such as "disabled," "impaired," "handicapped," "individual with special needs," and others. Different scientific disciplines, including education, medicine, law, as well as various professional organizations, civil society groups, and public institutions in different countries, have presented varying conceptual preferences and definitions over time, leading to a convoluted situation. Moreover, not only the conceptual preferences but also the content of the chosen terms have undergone changes, making the matter even more intricate, despite the continued use of certain terms.

However, clear definitions of concepts are crucial. If concepts are not well-defined, it becomes significantly challenging to conduct meaningful comparisons with similar studies and generate new knowledge. Furthermore, in terms of shaping policies and implementing practices, accurate definitions of concepts are essential to clarify the scope. Therefore, the aim of this study is not to propose a new definition but rather to explore the existing complex situation and its underlying causes.

In this study, we will first highlight the difficulties encountered in defining concepts related to disability, and then explain the historical changes of these concepts along with their justifications. Subsequently, we will clarify the terms used in the field of disability by examining definitions and approaches provided by international organizations and national regulations.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Disabled, Handicapped, Persons with Disabilities, Individuals with Special Needs, Impairment.