Yıl: 2022  Cilt: 57  Sayı: 4  Sayfa: 3308-3325

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2003

TÜRKİYE’DE 2008-2020 YILLARI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇELERİNDE SOSYAL KORUMA HARCAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

MELİKE BOZTİLKİ, İSMAİL BARIŞ

Sosyal devlet; toplumda gelir adaletinin sağlanması, vatandaşların ihtiyaçlarının asgari düzeyde karşılanması, işsizliğin ve yoksulluğun azaltılması, özellikle çocuklar, engelliler, yaşlı bireyler gibi risk altındaki grupların sosyal katılım ve işlevselliklerinin arttırılması hedeflerine sahiptir. Tüm bireylerin belli bir yaşam standardına kavuşması ve toplumsal düzenin sağlanması açısından önem arz eden bu hedeflere ilişkin politikalar, devletler için gelir eşitliğinin sağlanması ve toplumsal huzurun temini hedefleriyle de ilişkilidir. Söz konusu hedeflere ilişkin planlar, uygulamalar ve yardımlar ise sosyal bütçe aracılığıyla hayata geçirilmektedir.  Dolayısıyla bir ülkede sosyal harcamalara ayrılan bütçe, o ülkede sosyal refah devletinin etkinliğine ilişkin en önemli göstergelerdendir. Bu anlayışla bu çalışmada, Türkiye’de genel bütçede sosyal bütçe tahsisi politikaları incelenmiş ve 2008-2020 dönemi boyunca uygulanan bütçe politikalarında sosyal bütçe gerçekleşmelerinin dinamik bir analizi yapılmıştır. Maliye Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eurostat ve OECD gibi kurumların resmi internet sayfalarından derlenen verilerin incelenmesi sonucunda Türkiye’de sosyal koruma harcamaları içinde en büyük payın emekli ve yaşlı alanlarına ayrıldığı görülmüştür. İncelenen dönem içinde Türkiye’nin sosyal koruma harcamaları GSYH’nin ortalama %12’si düzeyinde gerçekleşmiş ve Avrupa Birliği ülkeleri ortalaması olan %27 ile OECD ülkeleri ortalaması olan %20’nin altında kalmıştır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Türkiye, sosyal refah devleti, sosyal koruma bütçesi, sosyal koruma harcamaları, bütçe planlama.

EVALUATION OF EXPENDITURES ON SOCIAL PROTECTION IN 2008-2020 CENTRAL GOVERNMENT BUDGETS IN TURKEY

Welfare state has objectives such as ensuring income justice in a society, meeting the needs of citizens at a minimum level, increasing social participation and functionality especially among disadvantaged groups. The policies which are crucial in terms of achieving a certain standard of living for all individuals and ensuring social order, are implemented through the social budget. In this context, the budget allocated to social expenditures in a country is one of the key indicators of the effectiveness of the social state in that country. This study aims to examine the social budget allocation policies in the general budget in Turkey. For this purpose, a dynamic analysis of the social budget realizations in the budget policies implemented during the 2008-2020 period has been made. The data used in the study has been compiled from the official web pages of institutions such as the Ministry of Finance and the Turkish Statistical Institute (TUIK), Eurostat and OECD. Analyzing the data compiled from the official web pages of institutions such as the Ministry of Finance, Turkish Statistical Institute (TUIK), Eurostat and OECD, it has been seen that the largest share in social protection expenditures in Turkey is reserved for the retired/elderly field. For the period examined, the average of the GDP ratio of social protection expenditures in Turkiye was 12%, and it remained below the average of 27% of the European Union countries and 20% of the OECD countries.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Turkiye, welfare state, social protection budget, social protection expenditures, budget planning.