Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 3  Sayfa: 1262-1280

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.08.2423

HAVA TAŞIMACILIĞINDA LİBERALLEŞME: TÜRKİYE’NİN İKİLİ HAVA HİZMETİ ANLAŞMALARI’NIN HAVA LİBERALLEŞME İNDEKSİ’NE GÖRE İNCELENMESİ

DOĞAN KILIÇ, FERHAN K. ŞENGÜR

Havacılık endüstrisinin gelişmeye başlaması ile birlikte, ülkelerin hukuki yapıları, politikaları, kuralları ve uygulamalarındaki farklılıklar uluslararası havacılık sözleşmelerinin imzalanmasına ve ortak kuralların belirlenmesine neden olmuştur. Havacılık ile ilgili kuralların belirlenmesi amacıyla, 1919 yılında uluslararası havacılığın ilk çok taraflı düzenlemesi olan Paris Sözleşmesi imzalanmıştır. Dünya’da yaşanan gelişmelerin sonrası, düzenlenen Şikago Konferansı’nın sonucu olarak ise, 1944 yılında Şikago Sözleşmesi imzalanmıştır. Şikago Sözleşmesi, uluslararası hava taşımacılığı kurallarının belirlenmesinde ve uygulamasında büyük bir öneme sahiptir. Şikago Sözleşmesi’nde, uluslararası hava taşımacılığı hizmetlerinin ülkeler arasında yapılacak anlaşmalar ile belirlenmesi gerektiği hükmü kabul edilmiştir. Bu kararla birlikte, ikili hava hizmeti anlaşmaları (İHHA – Bilateral Agreements) uluslararası hava taşımacılığı hizmetlerinin belirleyicisi olmuştur. İkili anlaşmaların kısıtlayıcı veya liberal olması, devletler ve havayolu şirketleri açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’nin 2015 yılından itibaren imzaladığı İHHA’nın liberalleşme düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından geliştirilen Hava Liberalleşme İndeksi (HLİ), standart puanlandırma sistemi kriterlerine göre, İHHA incelenerek puanlandırılmıştır. Yapılan anlaşmalardan alınan en düşük puan 21 iken, en yüksek puan 38 olmuştur. Türkiye’nin imzaladığı ikili anlaşma içeriklerinin, ülkelere göre farklılık gösterdiği ve genel anlamda liberal olduğu tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): Hava Taşımacılığı, İkili Hava Hizmeti Anlaşmaları, Hava Liberalleşme İndeksi, Liberalleşme

LIBERALIZATION OF AIR TRANSPORT: ANALYSIS OF TÜRKIYE'S BILATERAL AIR SERVICE AGREEMENTS BY THE AIR LIBERALIZATION INDEX

By the development of the aviation industry, differences in countries' legal structures, policies, rules, and practices have led to the signing of international aviation agreements and the determination of common rules. In order to determine the rules regarding aviation, the Paris Convention, the first multilateral regulation of international aviation, was signed in 1919. After the developments in the world, as a result of the Chicago Conference, the Chicago Convention was signed in 1944.The Chicago Convention is important in determining and implementing international aviation rules. In the Chicago Convention, it was accepted that international air transportation services should be determined by agreements between countries. With this decision, bilateral air service agreements (IHHA) became the determinant of international air transportation services. Whether bilateral agreements are restrictive or liberal is important for states and airline companies. This study aims to determine the liberalization level of the IHHA, which Türkiye has signed since 2015. In this regard, the Air Liberalization Index (HLI), developed by the World Trade Organization (DTO), was scored by examining the IHHA according to the standard scoring system criteria. The lowest score received from the agreements made was 21, while the highest was 38. It has been determined that the contents of the bilateral agreements signed by Türkiye vary from country to country and are generally liberal.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Air Transport, Bilateral Air Service Agreements, Air Liberalization Index, Liberalization