Yıl: 2022  Cilt: 57  Sayı: 4  Sayfa: 3434-3450

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.1947

BALTIK KURU YÜK ENDEKSİ İLE FİNANSAL PİYASALAR ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: PANDEMİ DÖNEMİ TÜRKİYE ÖRNEĞİ

CUMHUR ŞAHİN, ÇAĞLAR KARAMAŞA

Baltık kuru yük endeksi (BDI) , deniz lojistiği ile alakalı bir kavram olup, kuru yük taşımacılığının günlük ticari etkinliklerini göstermektedir. Endeks, yaygın bir biçimde ekonomik aktivitelerin öncü göstergelerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada pandemi dönemi boyunca BDI ile Türkiye finansal piyasalarını temsil ettiği düşünülen BIST-100 endeksi ile Türkiye gösterge faiz oranı arasındaki ilişki 13 Mart 2020 ile 10 Haziran 2022 periyodu için araştırılmıştır. Veriler bloomberght platformundan temin edilmiştir. Parametrelerle ilgili durumu araştırabilmek için basit ve çoklu doğrusal regresyon denklemleri göz önünde tutulmuştur. Araştırmada değerlendirilen ekonometrik yöntem, üç ana başlıkta ele alınabilir. Birinci aşamada, serilerin birim kök analizlerinde Ng-Perron ile Lee-Strazicich birim kök testlerinden yararlanılmaktadır. Daha sonra, seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi ARDL sınır testi yardımıyla incelenmektedir. Nihai aşamada ise, seriler arasındaki nedensellik ilişkileri araştırılmıştır. Analiz sonuçlarından BDI’den BIST 100, Gösterge Faiz oranı ve her ikisinin bulunduğu genel modelde bir nedensellik tespit edilememiştir. BIST 100’den BDI, Gösterge Faiz oranı ve her ikisinin bulunduğu genel modelde bir nedensellik tespit edilmiştir. Gösterge faiz oranından BDI’ye doğru bir nedensellik tespit edilememişken BIST 100 ve her ikisinin bulunduğu genel modelde bir nedensellik gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Baltık Kuru Yük Endeksi, Finansal Piyasalar, Birim Kök Analizi, Eşbütünleşme İlişkisi, Nedensellik İlişkisi

CAUSALITY RELATIONSHIP BETWEEN BALTIC DRY INDEX AND FINANCIAL MARKETS: PANDEMIC PERIOD EVIDENCE FROM TURKEY

The Baltic dry index (BDI) is a concept of maritime logistics which shows the daily commercial activities of dry cargo transportation. The index is accepted as one of the common leading indicators of economic activities. This study researches the BDI and ISE-100 index which represents the Turkish stock market with benchmark interest rates in the pandemic period of March 2020-June 2022. The data were obtained from the bloomberght platform.  Simple and multiple linear regression equations were used to investigate the variables. The econometric analysis was done in three stages. In the first stage, Ng-Perron and Lee-Strazicich unit root tests are used in the unit root analysis of the series. This was followed by the examination of the cointegration relationship between the series using ARDL bounds test. The causality relationships between the series were determined in the last stage. Analysis results cannot show causality from BDI to ISE-100 index, benchmark interest rate, and general model. There is causality from ISE-100 index to BDI, benchmark interest rate, and general model. It is detected that there is no causality from benchmark interest rate to BDI and ISE-100 index while the causality is detected in the general model.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Baltic Dry Index, Financial Markets, Unit Root Analysis, Cointegration Relationship, Causality Relationship