Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 3  Sayfa: 1791-1817

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.08.2149

İSRAİL SAĞI’NIN İDEOLOJİK, KURUMSAL VE KİŞİSEL ROTALARI: REVİZYONİST SİYONİZM, LİKUD PARTİSİ VE BİNYAMİN NETANYAHU

GÖKHAN ÇINKARA

İsrail siyaseti, 1977 yılına kadar sol siyasetin hegemonyası altında önemli kurumsal ve ideolojik gelişmeler yaşamıştır. Bu süreç, 1977 seçimleriyle sona ermiş ve sol partilerin 28 yıllık iktidarından sonra sağ yönelimli Likud Partisi ve lideri Menachem (Menahem) Begin iktidara gelmiştir. İsrail siyasetinde bu kritik dönüşümün toplumsal, elit, kurumsal ve fikirsel temellerinin incelenmesi önem taşımaktadır. Bu amaçla İsrail’in kuruluş döneminde marjda kalan ve ana akım olamayan Revizyonist Hareketin bugün İsrail siyasetinin baskın politik hattı olmasının kaynaklarının irdelenmesi gerekmektedir.

Bu makale, İsrail sağını üç farklı düzeyde betimlemektedir: ideolojik, kurumsal ve kişisel. İdeolojik düzeyde, İsrail sağının temel ideolojisi olan Revizyonist Siyonizm'in temel fikirleri ve Ze'ev Jabotinsky liderliğindeki oluşum süreçleri ele alınmaktadır. Bu ideoloji, Siyonist düşüncenin geleneksel yaklaşımlarından farklı olarak, daha milliyetçi ve güçlü bir Yahudi devletinin kurulması üzerine odaklanmaktadır. Kurumsal düzeyde, Menahem Begin öncülüğünde Revizyonist Siyonizm ideolojisinin Likud Partisi aracılığıyla kurumsallaşması incelenmektedir. Likud Partisi'nin iktidara gelmesi, İsrail siyasetinde köklü bir değişimi temsil etmekte olup, dış politika ve güvenlik konularında daha agresif bir tutum benimsemesine yol açmıştır. Kişisel düzeyde ise, kurumsallaşan Likud Partisi'nin Binyamin Netanyahu liderliğindeki gelişimi ve siyasi stratejileri üzerinde durulmaktadır. Netanyahu'nun liderliği, İsrail'in işgal ettiği Batı Şeria’daki yerleşim politikalarını ve uluslararası ilişkilerini şekillendiren önemli bir dönemeç olmuştur. Makale, İsrail sağının bu üç dönüşüm alanında yaşanan iç içe ve birikimli oluşumunu kurucu elitler (Jabotinsky, Begin ve Netanyahu) ve kritik tarihsel olaylar bağlamında değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): İsrail Sağı, Revizyonist Siyonizm, Ze’ev Jabotinsky, Menachem Begin, Binyamin Netanyahu

THE IDEOLOGICAL, INSTITUTIONAL, AND PERSONAL TRAJECTORIES OF THE ISRAELI RIGHT: REVISIONIST ZIONISM, THE LIKUD PARTY, AND BINYAMIN NETANYAHU

Israeli politics experienced significant institutional and ideological developments under the hegemony of left-wing politics up until 1977. This period came to an end with the 1977 elections, and after 28 years of left-wing rule, the right-leaning Likud Party and its leader Menachem Begin came to power. Examining the social, elite, institutional, and intellectual foundations of this critical transformation in Israeli politics is crucial for understanding the processes that took place. It is necessary to scrutinize the origins of the Revisionist Movement, which remained marginalized and non-mainstream during Israel's founding period but has become the dominant political line in Israeli politics today.

This article describes the Israeli right on three different levels: ideological, institutional, and personal. At the ideological level, the core ideas and formation processes of Revisionist Zionism, the fundamental ideology of the Israeli right, are examined under the leadership of Ze'ev Jabotinsky. This ideology, unlike traditional approaches of Zionist thought, focuses on the establishment of a more nationalist and powerful Jewish state. At the institutional level, the article analyzes the institutionalization of Revisionist Zionism ideology under Menahem Begin's leadership through the Likud Party. The rise of the Likud Party represents a profound change in Israeli politics, leading to the adoption of a more aggressive stance on foreign policy and security issues. At the personal level, the article focuses on the development and political strategies of the institutionalized Likud Party under the leadership of Binyamin Netanyahu. Netanyahu's leadership has been at a critical juncture in shaping Israel's settlement policies in the occupied West Bank and its international relations. The article evaluates the intertwined and cumulative formation of the Israeli right in these three areas of transformation within the context of founding elites (Jabotinsky, Begin, and Netanyahu) and critical historical events.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Israeli Right, Revisionist Zionism, Ze’ev Jabotinsky, Menachem Begin, Binyamin Netanyahu