Yıl: 2022  Cilt: 57  Sayı: 4  Sayfa: 2634-2656

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.10.1957

NEO-FİSHER HİPOTEZİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN 2004-2020 DÖNEMİNDE GEÇERLİLİĞİ

EROL BULUT

Fisher eşitliği uzun dönemde reel faiz oranlarının değişmediğini ve beklenen enflasyon ile nominal faiz oranı arasında birebir ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Bu çerçevede Fisher hipotezi enflasyondan faize doğru bir nedenselliğin olduğunu iddia etmektedir. Ancak, 2008 krizinden sonra yapılan pek çok çalışmada özellikle enflasyon ve faiz oranları sıfıra yakın ABD, Japonya ve AB gibi ülkelerde Fisher hipotezinin tersine nedenselliğin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Literatürde bu duruma Fisher paradoksu ya da Neo-Fisher hipotezi denmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisi için 2004-2020 yılları arasında nominal faiz oranları ile enflasyon arasındaki ilişkinin yönü ve niteliği farklı dönemler itibariyle ele alınmaya çalışılmıştır. Bu amaçla çalışmada faiz oranlarıyla enflasyon arasındaki ilişki Granger nedensellik ve VAR modeli ile araştırıldıktan sonra Taylor Denkleminin parametreleri Kayan Pencere yöntemi ile elde edilmiş ve bu parametreler üzerinden Neo-Fisheryan önerme teste tabi tutulmuştur. Buna göre söz konusu dönemde yapılan analizler sonucunda enflasyonun faizin Granger nedeni olduğu, ancak faizin enflasyonun Granger nedeni olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde yapılan VAR analizi sonucunda elde edilen etki-tepki fonksiyonları dikkate alındığında faizdeki bir birimlik şok artışın enflasyonu düşürdüğü, enflasyondaki bir birimlik şok artışın ise faiz oranlarını arttırdığı gözlemlenmiştir. Son olarak Kayan Pencere yöntemi ile elde edilen zamana göre değişen parametrelere göre Türkiye’de Neo-Fisher hipotezi sadece 2013M05-2014M07 döneminde geçerlidir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Fisher Hipotezi, Neo-Fisher Hipotezi, Enflasyon-Faiz İlişkisi, Var Analizi, Kayan Pencere Modeli

THE VALIDITY OF THE NEO-FISHER HYPOTHESIS FOR THE TURKISH ECONOMY IN THE PERİOD 2004-2020

The Fisher equation reveals that real interest rates do not change in the long run and that there is a one-to-one relationship between expected inflation and nominal interest rate. In this context, the Fisher hypothesis claims that there is a causality from inflation rate to interest rate. However, in many studies conducted after the 2008 crisis, it has been concluded that there is causality contrary to the Fisher hypothesis, especially in countries such as the USA, Japan and the EU with inflation and interest rates close to zero. In the literature, this situation is called the Fisher paradox or the Neo-Fisher hypothesis. In this study, the direction and nature of the relationship between nominal interest rates and inflation for the Turkish economy between 2004 and 2020 has been tried to be discussed in different periods. For this purpose, after investigating the relationship between interest rates and inflation with the Granger causality and VAR model, the parameters of the Taylor Equation were obtained by the Rolling Windows method and the Neo-Fisherian proposition was tested over these parameters. Accordingly, as a result of the analyzes made in the period, it was concluded that inflation was the Granger cause of interest rates, but interest rate was not the Granger cause of inflation. Similarly, when the impulse-response functions obtained as a result of the VAR analysis are taken into account, it is observed that a one-unit shock increase in interest rates lowers inflation, while a one-unit shock increase in inflation increases interest rates. Finally, according to the time-varying parameters obtained by the Rolling Windows method, the Neo-Fisher hypothesis is only valid for the period 2013M05-2014M07 in Turkey.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Fisher's Hypothesis, Neo-Fisher Hypothesis, Inflation-Interest Relationship, VAR Analysis, Rolling Windows Regression Analysis