Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 1  Sayfa: 667-688

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.03.2104

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE SAĞLIK: TÜRKİYE ÜZERİNE BÖLGESEL BİR DEĞERLENDİRME

IŞIN KORTAN SARAÇOĞLU, SITKICAN SARAÇOĞLU

1987 yılında “Brundtland” bir diğer adıyla “Ortak Geleceğimiz” Raporunun yayımlanmasının ardından yaygın bir kullanımı alanı bulan ve “bugünün ihtiyaçlarını, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin karşılayan kalkınma” biçiminde tanımlanan “sürdürülebilir kalkınma” kavramı iktisadi, sosyal ve çevresel boyutları içerisinde barındırmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmaya ulaşılabilmesi amacıyla eşanlı önem verilmesi gereken iktisadi, çevresel ve sosyal boyutların kesişim kümesinde sağlık yer almaktadır. Sağlık kavramının söz konusu göstergelerin kesişim kümesinde bulunmasının yanı sıra, “Binyıl Kalkınma Hedefleri” arasında “Çocuk ölümlerini azaltmak”, “Anne sağlığını iyileştirmek” ve “HIV/AIDS, sıtma ve diğer salgın hastalıklarla mücadele etmek” ile “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları” arasında “Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak” ifadelerinin yer alması, sürdürülebilir kalkınmanın sağlığa ilişkin yönünü işaret etmektedir. Buradan hareketle bu çalışma, “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları” içerisindeki “Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak” amacı çerçevesinde belirlenen göstergelerin Türkiye’de bölgesel düzeydeki durumlarını karşılaştırmalı betimsel analiz yöntemi ile değerlendirerek sürdürülebilir kalkınmanın sağlığa ilişkin yönünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Söz konusu göstergelere ilişkin Türkiye’de “İstatistiki Bölge Sınıflandırması (İBBS)” Düzey 1’deki 12 bölgenin 2015 ve 2019 yıllarına ait verilerini inceleyen bu çalışmanın bulguları, Türkiye’de sürdürülebilir kalkınmanın sağlığa ilişkin yönü açısından bölgesel farklılıklar bulunduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma bağlamında sağlık açısından “TR5 Batı Anadolu” ve “TR3 Ege” bölgeleri en avantajlı bölgeler iken diğer taraftan “TRB Ortadoğu Anadolu” bölgesi ise en dezavantajlı bölgedir. Bunun yanı sıra, 100.000 kişiye düşen doktor ve diş hekimi sayıları Türkiye geneline göre dezavantajlı bölge sayısının en yüksek olduğu göstergelerdir. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre, Sağlık, Bölgesel Veri.

SUSTAINABLE DEVELOPMENT AND HEALTH: A REGIONAL ASSESSMENT ON TÜRKİYE

The concept of “sustainable development” which has found widespread use in 1987 after the publication of “Brundtland” also known as “Our Common Future” Report and defined as “development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs”, contains economic, social and environmental dimensions. Health is located in the intersection cluster of economic, environmental and social dimensions, which should be given simultaneous importance in order to achieve sustainable development. In addition to the fact that the concept of health is in the intersection cluster of these indicators, the goals of “reducing child mortality”, “improving maternal health” and “combating HIV/AIDS, malaria and other diseases” in “The Millennium Development Goals” and the goal of “ensuring healthy lives and promoting well-being for all at all ages” in “The Sustainable Development Goals” indicate the health-related aspect of sustainable development. From this point of view, this study aims to reveal the health-related aspect of sustainable development by evaluating the situations at the regional level in Türkiye of the indicators which are determined according to the goal of “ensuring healthy lives and promoting well-being for all at all ages” in “The Sustainable Development Goals” with a comparative descriptive analysis method.  The results of this study, which examines the data of the 12 regions at Level 1 of “The Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS)” in Türkiye for the years 2015 and 2019, reveal that there are regional differences in terms of the health-related aspect of sustainable development in Türkiye. Accordingly, in the context of sustainable development in Türkiye, "TR5 West Anatolia" and "TR3 Aegean" regions are the most advantageous regions in terms of health, while "TRB Middle East Anatolia" region is the most disadvantaged region. In addition, the number of doctors and dentists per 100,000 people is the indicator with the highest number of disadvantaged regions compared to Türkiye in general.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Sustainability, Sustainable Development, Environment, Health, Regional Data